خلاصه ماشینی:
"شوروی ناچار بانجام چنین روسی بود زیرا که قبل از جنگ جهانی اول 3/2 تجارت خارجی ایران را در دست داشت اما رویدادهای مختلف سیاسی باعث شده بود که در سالهای بعد از آن بازار اقتصادی ایران بخصوص پس از قرارداد 1298 ش1919/ م انگلیس و ایران،در اختیار انگلستان باشد.
بهرحال دولت شوروی با وجود مشکلات اقتصادی که بر اثر جنگهای داخلی خویش داشت،نهایت سعی خود را کرد؛و همچنین سواحل شمالی ایران را با توجه به هممرز بودن و امتیازات گذشته این کشور مانند فروش نفت شوروی در این ناحیه و آشنائی بیشتر مردم با شوروی مورد توجه قرار داد و سعی کرد که هدف اصلی خود،که همانا اختیارات&%07111FODG071G% و نفوذ گسترده،آنان در این منطقه بود،پنهان بماند.
این ادعا را بیان میکند برای مثال در اواخر قرن نوزدهم یعنی 1895 م صادرات روسیه به ایران 15% بود درحالی که در اوایل قرن بیستم ارقام بیشتری بچشم میخورد:24 (به تصویر صفحه مراجعه شود) بدنبال پیمان تجارتی 1927 م بین ایران و شوروی که در حقیقت مکمل پیمانهای 03-1302 ش24/-1923 م بود،امتیازات دیگری از جمله ماهیگیری و بهرهبرداری از خاویار دریای خزر و استفاده مستمر از (24)-نگاه کنید به: eht ni ycilop cimonoce teivoS:yllonoC.
(44)-در حل مشکلات آذربایجان،عوامل دیگری نیز مؤثر بودند از آن جمله:سیاست دولت مرکزی و به کار بردن تاکتیک سیاسی در تأسیس حزب دمکرات بریاست قوام-پیاده شدن نوامبر 1946 م ارتش ایران در سه ستون بطرف آذربایجان حرکت کرد و پس از رهائی زنجان از دست دمکراتها،از طریق زنجان،میانه و انزلی، تبریز را به تصرف درآوردند."