خلاصه ماشینی:
"در زبان فارسی مناظرات شمشیر و قلم و رسالهها و کتابهایی که در این باب تألیف شده و مطالعه در اشعار و قصایدی که به نظم درآمده خود موضوع تحقیق مستقلی میتواند قرار بگیرد.
-ابو صاعد محمد بن ابی الفتوح الیعقوبی الطوسی صاحب کتابی است به نام رساله در معنی شمشیر و قلم28،که در پایان نسخهای خطی از المعجم فی معاییر اشعار العجم مورخ 739 متعلق به کتابخانۀ مجلس سنا آمده است29.
-فخر الدین محمد بن محمود بن احمد نیشابوری اثری دارد به نام صحیفة الاقبال در معارضۀ تیغ و قلم.
قلم به عنوان ابزار تمدن و سمبلی که معنویت و دانش را در خود منعکس کرده است،شاید با الهام از قرآن مجید،در فرهنگ دورۀ اسلامی نظر شاعران و ارباب ذوق را به خود جلب کرده است و علاوه برکتابها و رسالههای مستقل به طور جزئیتر در منظومهها و اشعار و مضامین خود بدان توجه داشتهاند.
قاموس کتاب مقدس(542)مشیت را نخستین کسی دانسته که«کعبه را به گل و سنگ بنا کرد و حروف هجا را پدید آورد»،و محمد بن مسعود کازرونی(نهایة المسؤول فی روایة الرسول،ترجمه و انشای عبد السلام بن علی بن الحسین الابرقوهی به تصحیح و تعلیق محمد جعفر یاحقی،شرکت انتشارات علمی و فرهنگی،تهران 1366،جلد اول ص 95)آورده: «اول کسی که به قلم علم آموخت او[ادد]بود به کتابت براهل عصر مفضل بودی».
P. VI lov,8791 (28)-این مثنوی در 103 بیت،ابتدا به وسیله مجتبی مینوی در فرهنگ ایران زمین، جلد پنجم،تهران 1336 خورشیدی،ص 10 تا 15،و بعد در مجموعۀ مثنویهای حکیم سنائی، با تصحیح و مقدمه محمد تقی مدرس رضوی،چاپ دوم،انتشارات بابک،تهران 1360،ص 113 تا 120 چاپ شده است."