چکیده:
کشف اندیشه و راهکار امام برای حفظ نظام اسلامی و الگوسازی آن، راهحل مسائل جاری و آینده ایران و جهان اسلام خواهد بود.این مقاله تولید سرمایه اجتماعی را پیشفرض تحقق این آرمان دانسته و اخوت اسلامی را به مثابه سرمایه اجتماعی،مکانیسم اساسی حفظ نظام اسلامی در اندیشه امام ارزیابی میکند.لذا مبانی،اهداف و مکانیسمهای تحقق«اخوت اسلامی»را مورد بررسی قرار میدهد.اثر عملی اخوت اسلامی،کاهش فاصله بین دولتها و ملتهای مسلمان و همگرایی مستضعفان خواهد بود.اخوت،هزینه کنشهای اجتماعی و سیاسی را به حداقل میرساند و باتوجه به احساس تعلق همگانی، هزینه مدیریت را پایین میآورد.درعینحال قدرت بزرگی را در مقابل مطامع و افزونطلبی دولتهای غیراسلامی و جهان استکبار تشکیل میدهد.ایده این مقاله،همسانی اخوت اسلامی با اخوت انسانی است.
Discovering Imam Khomeini’s thoughts and solutions for preserving Islamic system and its modeling will be the solution for current and future issues of Iran and the Islamic world. This article considers the production of social asset as a pre-assumption for the implementation of this cause and deems Islamic brotherhood as a social asset and the primary mechanism to preserve Islamic system in Imam Khomeini’s thought. Therefore, it studies bases, purposes and mechanisms of the implementation of Islamic brotherhood. Practical impacts of Islamic brotherhood are narrowing the gap between governments and Muslim nations and convergence of the oppressed. Islamic brotherhood minimizes the costs of social and political actions and due to general sense of attachment it decreases the costs of management. Meanwhile, it forms an inordinate force against voracity of non-Muslim countries and global arrogant powers. The idea of this article is the similarity between Islamic brotherhood and humane brotherhood.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش قصد بررسی اخوت اسلامی از منظر سرمایه اجتماعی در اندیشه امام را دارد.
(Nabel,1951:146) در این مقاله،اخوت اسلامی مانند سرمایه اجتماعی،حاصل شبکه روابط اجتماعی،اعتماد متقابل،تعامل اجتماعی متقابل،گروههای اجتماعی،احساس هویت جمعی و داشتن ارزشها و تصویری مشترک از آینده است.
(همان: 37/42)نتیجه سخن اینکه اخوت اسلامی با نظر دقیق،همان اخوت انسانی است و اسلام، تمام انسانها را به حکم یک خانواده تصویر میکند و اعضای خانواده در غم و شادی هم شریک هستند.
شبکه اخوت اسلامی در اندیشه امام از زاویه قدرت سیاسی و اجتماعی مورد توجه قرار میگیرد.
(امام خمینی،9731:331/6)این امر نشان میدهد که امام اخوت اسلامی را مکانیسم مناسبی برای تأمین عدالت و جلب اعتماد میداند و یک مؤلفه اساسی در تأسیس سرمایه اجتماعی-معنوی به شمار میرود.
امام رابطه همتغییری متغیرها را در شبکه روابط اجتماعی اخوت اسلامی با یک مثال ساده بیان میکند: وقتی یک میلیارد جمعیت فریاد کرد،اسرائیل نمیتواند،از همان فریادش میترسد.
چه کسانی در عملی کردن پیام اسلام و ایده امام برای شکلگیری اخوت اسلامی-انسانی مسئولیت دارند؟با جستجو در آثار امام با سه گروه روبهرو میشویم که با عنوان مکانیسمهای ایجاد اخوت بررسی میشوند.
(امام خمینی،9731:58/31) امام در امر توسعه و تحکیم باورها و مبانی دین و اخوت اسلامی به پایگاههای تبلیغی و شبکههای روابط اجتماعی سنتی،از جمله مراسم«نماز جمعه»،«جماعات»،«حج»و«روز قدس»در سطح ملی و بینالمللی تأکید میکند.
(امام خمینی،9731:962/81) مسئولیت دولتهای اسلامی از همه طبقات بیشتر است؛زیرا حفظ و اجرای احکام اسلام به دست این طبقه،سپرده شده است.
(امام خمینی،9731:95/81)اگر دولتهای اسلامی بر مردمان خود نفوذ داشته باشند،یعنی تعاملی مبتنی بر اعتماد متقابل بین آنها برقرار باشد،در صورت اراده دولتهای اسلامی،حل مسائل فیمابین به راحتی امکانپذیر خواهد بود.