چکیده:
نویسنده در مقاله حاضر، سند روایاتی را که بیانگر شأن نزول آیه ولایت (مائده/55) هستند مورد مداقه قرار داده است. در این راستا، پس از بیان متواتر بودن خبر نزول این آیه درباره امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، از منظر عالمان امامیه و دانشمندان اهل سنت، برخی راویان حدیث را از میان صحابه، برمی شمارد. در ادامه، از میان شصت سند که در منابع اهل سنت آمده است، سه سند (دو سند از ابن ابی حاتم و یک سند از ابن مردویه) را بررسی می نماید. دیدگاه مفسران درباره نزول آیة ولایت و نیز دلایل دانشمندان امامیه درخصوص نزول این آیه درباره امیرالمؤمنین (علیه السلام) ، از دیگر مباحث مطرح در مقالة حاضر است که نویسنده، دلایل آن را به طور مبسوط شرح می دهد. به جز نزول این آیه درباره امیرالمؤمنین (علیه السلام)، چهار شأن نزول دیگر نیز از سوی برخی مفسران برای آیه مورد نظر بیان شده است که نویسنده به آنها نیز اشاره کرده است. وی در نهایت، شبهات وارد شده بر شأن نزول آیه را نقد و بررسی می کند و با پاسخ های مبسوط به هر یک از شبهات، مقاله را به پایان می رساند.
خلاصه ماشینی:
"[69] در فاصلة سدة ششم تا دهم هجری، شیخ ابوالفتوح رازی (م 533ق)؛ فضل بن حسن طبرسی (م 536ق) و ابن شهر آشوب مازندرانی (م 588ق) از عالمان امامیه [70] و ابوحامد عزالی (م 505ق)، جار الله زمخشری (م 538ق)، موفق بن احمد خوارزمی (م 568ق)، ابن عساکر (م 570ق)، ابن جوزی (م 597ق)، سبط ابن جوزی (م 654ق)، قاضی عضد ایجی (م 756ق)، عبدالله بن عمر بیضاوی (م 791ق)، مسعود بن عمر تفتازانی (م 793ق)، سید نورالدین هیثمی (م807ق)، سید شریف جرجانی (م812ق)، ملاحسین کاشفی (م 910ق)، جلال الدین سیوطی (م 911ق) و ابی السعود (م 951ق) از عالمان اهل سنت، [71] با استناد به روایات اهل بیت (علیهم السلام) و صحابه ـ و با اشاره به واقعة صدقه دادن امیرالمؤمنین (علیه السلام) در رکوع نماز ـ نزول آیه را اختصاصا درباره علی (علیه السلام) دانسته اند.
[172] در آیة ولایت، افزون بر علل گذشته، علت دیگری نیز برای چنین استعمالی وجود دارد و آن، روایات صحیح ـ بلکه متواتر ـ پیامبر (صلی الله علیه وآله)، امامان اهل بیت (علیهم السلام) و صحابه است که نشان می دهند مصداق تعبیر در آیة یاد شده ـ اختصاصا ـ علی بن ابی طالب (علیه السلام) است؛ [173] لذا برخلاف آنچه ادعا کرده اند، در آیه عامی وجود ندارد تا کسی بخواهد آن را حمل بر خاص کند؛ زیرا نزول آیه از ابتدا به امیرالمؤمنین (علیه السلام) اختصاص داشته و به شهادت اوصاف پایان آیه (مانند: اقامه نماز، و دادن زکات در حال رکوع) که اختصاص به علی (علیه السلام) دارد، مصداق تعبیر از آغاز، امیرالمؤمنین (علیه السلام) بوده است."