چکیده:
هدف این مقاله،بررسی علم در تلقی سنتی و مدرن آن است یکی از مباحث مهم سنتگرایان، تاکید آنها بر علوم سنتی و نقش آن میباشد.این علوم در دورهی جدید و به ویژه دوران مدرن و پس از آن مورد غفلت واقع شده و جای خود را به علوم جدید دادهاند.علوم جدید نقش مهمی در پایهریزی تفکر مدرن و تجدد داشتهاند،ازاینرو تمجید و ستایش متجددان قرار گرفتهاند و به عنوان مشخصهی اصلی تمدن جدید غرب قلمداد شدهاند.علوم جدید که بر اساس الگوی علمی جدید پایهگذاری شدهاند پیامدهایی را به دنبال داشته که باب نقد و انتقاد را به روی خود گشوده است. سنتگرایان به عنوان یک گروه از منتقدان این الگوی علمی جدید،مهمترین نقض را بریدن از علوم سنتی میدانند.در این زمینه به بیان علم سنتی پرداختهاند و تفاوتها و تمایزهای آن را با علم جدید متذکر گشتهاند.ایشان که از علم سنتی و علم مقدس یاد میکنند،مهمترین ویژگی آن را محوریت بر امر مقدس و تعقل شهودی و سوگیری آن در جهت حقیقت میدانند و در مقابل علم جدید را بریده از امر مقدس و محوریت بر امور نامقدس و به ویژه انسان دانسته و تعقل در آن را بر پایه عقل استدلالی و در جهت منافع عملی و سودمند به جای کشف حقیقت میدانند.
خلاصه ماشینی:
"نتایج تعقل باید عملی باشد،توفیق عقلانیت در آن است که آدمی را قادر به ضبط و مهار رویدادهای آینده سازد(020/13-91)از دید عقلانیت مدرن هیچ چیز غایت خود نیست و هیچ چیز در خود تمام نمیشود و مطلوب بالذات قرار نمیگیرد بلکه وسیلهای برای رسیدن به مطلوبی دیگر که آن مطلوب دیگر را نیز تنها انسان تعریف میکند(سروش،8831)بر خلاف عقلانیت سنتی که در طلب کشف حقیقت است(بزرگیان، 42-32)از نظر سنتگرایان،عقل استدلالی میتواند به شناخت حاشیهای اعراض آثار یا رفتار ظاهری ولی نه از خود ذات برسد(نصر،3831،73)انسان باید از عقل جزئی و استدلالگر استفاده کند فقط بدین منظور که از آن درگذرد و به شهود عقلی حق یعنی علم بیواسطه به حق نائل گردد.
انحصار در کمیتگرایی این نقدها را به تفصیل میتوان این گونه بیان کرد: 1-تقدسزدایی و محور قرار دادن امور نامقدس و انسانی به جای امر مقدس، چنانکه گذشت امر مقدس دارای حقیقت غایی و نهایی است و چیزی شایسته محوریت قرار دارد که دارای حقیقت باشد و اصالت داشته باشد اما در علوم جدید امور نامقدس به ویژه انسان محور قرار میگیرد این محوریت که حکایت از انسانمداری علم جدید میکند تنها ظرف علم را ذهن بشر قرار میدهد که به سطح فرابشری تعلق ندارد و بر این اساس از منبع عقل شهودی محروم است(ر ک،قائمینیا،5831،34،قس؛نصر،3831،74) 2-غفلت از سلسلهمراتب طولی هستی،چنانکه گذشت در نحوهی نگرش علم جدید و علم سنتی به مراتب هستی تفاوت اساسی وجود دارد سنتگرایان بر این اساس علم جدید را مورد انتقاد قرار داده و آن را بیتوجه به سلسلهمراتب طولی عالم میدانند."