چکیده:
داستان موش وگربه و تقابل آن ها مضمونی رایج در ادب فارسی است. موش وگربه عبید به دلیل شهرت آن میان مردم و کودکان بارها جزو ادبیات مکتب خانه ای و در شمار کتاب های درسی چاپ شده است. این داستان از داستان های پرخواننده در میان کودکان و از کتب پرشمارگان در تاریخ نشر ایران به حساب می آید. داستان های موش و گربه در آثار ادبی فارسی بازتاب گسترده یافته و داستان های کوتاهی در قالب نظم و نثر نگاشته شده است؛ علاوه بر آن، داستان های بلندی نیز به تقلید از موش وگربه ی عبید زاکانی نوشته شده است.پانزده نمونه و اقتباس از موش وگربه شناسایی شده که عبارتند از: تخمیس موش وگربه ی چرکچی، مخمس موش وگربه ی ادیب، موش نامه ی افسر، موش و گربه شائق، موش وگربه ی نهاوندی، زرندیه، خوک نامه، پندنامه، گلشن هوش در جدال موش وگربه، همیان موش وگربه، موش وگربه ناشناس، نخبه النصایح فی قصه الفار والهره، موش وگربه شیخ بهایی و موش-وگربه روایت شفاهی.
The story of cat and mouse and their confrontation is a common theme in Persian literature. This story has always been popular among children and it is one of the important texts of Iranian traditional schools. Such stories have been widely reflected in Persian literature and short stories in verse and prose have been written based on this confrontation. In addition، some long stories have been written imitating Mouse and Cat by Ubayd Zakani. There are fifteen adaptations of Mouse and Cat of Zakani; Mouse and Cat of Sheikh Bahai is the most famous one.
خلاصه ماشینی:
داستانهای موش و گربه در آثار ادبی فارسی بازتاب گسترده یافته و داستانهای کوتاهی در قالب نظم و نثر نگاشته شده است؛ علاوه بر آن، داستانهای بلندی نیز به تقلید از موشوگربهی عبید زاکانی نوشته شده است.
یکی هم کتابی بود به نام «نان و حلوا» از شیخ بهایی که آنهم مثل همان کتاب موشوگربه در اندازه کوچک و روی کاغذ ارزان کاهی چاپ میشد، نقاشی داشت و میگویند الهامبخش والت دیسنی هم برای ماجراهای موش و گربه بوده است.
موش و گربهی عبید زاکانی داستان تمثیلی موشوگربه، قصیدهای نود و دو بیتی در بحر خفیف و منسوب به عبید زاکانی (700-772) است که به دلیل شهرت آن میان مردم و کودکان بارها جزو ادبیات مکتبخانهای و در شمار کتابهای درسی چاپ شده است؛ از جمله اولین چاپ آن در 1916 در بمبئی و موشوگربه و داستان سنگتراش در سال 1305 طبع برلین، مطبعهی آفتاب جز این بیش از صد چاپ دیگر و با اشکال متفاوت داشته است و در تاریخ نشر ایران از کتب پرشمارگان به حساب میآید.
شاید کاتبان برای عامهپذیری این داستان کوتاه، مهیج و پرمعنا، دست به تغییر آن زده باشند؛ مثلا بیت آغازین در نسخهی مهدوی چنین است: ای مجوسک به طبع میزانــا قصهی موشوگربه برخوانا (زاکانی، بیتا: 393) ودر نسخههای جدیدتر: ای خردمند عاقـل و دانـــا قصهی موشوگربه برخوانا (همان) علی محدث در پیشگفتار فارسی کتاب تازه منتشر شده دانشگاه اپسالا با نام موشوگربه، منسوب به عبید زاکانی، بر این نکته تاکید کرده است که موشوگربه کار عبید زاکانی نیست.