چکیده:
رنک نشان مصوری بود که در بخشی از تشکیلات اداری و نظامی دورٔه ممالیـک مـورد استفاده قرار می گرفت . رنک هرامیر بر حسب مسئولیتش ، نقش و رنگی متمایز از رنـک دیگر امرا و صاحب منصبان دولتی داشت . نقش های رنک ها قابـل تقـسیم بـه سـه نـوع حیوانی ، گیاهی و نقوش اشیاء و ابزار است که این نوع اخیر از دو نوع دیگـر رایـج تـر و معمولا معرف مقام و منصب امیر بود. مثلا نقش دوات ، نـشان دهنـدٔه منـصب دواتـدار، نقش شمشیر برای سلاحدار، بقجه برای جامه دار و چوب و توپ چوگان نشان چوگاندار به کار می رفت . در این مقاله علاوه بر بررسی رنک و انواع آن در دورٔه ممالیک ، دو فرضیه اصلی دربـارٔه منشا رنک و سنت علامت گذاری و نشانه پردازی در ایـن دوره ، بررسـی شـده اسـت . در پایان مقاله نیز تصاویری از اشیاء و ابزار حاوی رنـک مربـوط بـه دورٔه ممالیـک کـه در موزه های مختلف نگهداری می شود، ارائه شده که در تکمیـل مباحـث و روشـن شـدن مطالب مطرح شده در مقاله راهگشاست
خلاصه ماشینی:
نقش های رنک ها قابـل تقـسیم بـه سـه نـوع حیوانی ، گیاهی و نقوش اشیاء و ابزار است که این نوع اخیر از دو نوع دیگـر رایـج تـر و معمولا معرف مقام و منصب امیر بود.
در این باره پرسش ها و فرضیات مختلفی مـی تـوان مطرح کرد: ١- آیا نظام رنک در دورٔە ممالیک حاصل تطور طبیعی و سیر تاریخی نشان ها و علامـت هـا (شعار، شارٔە، علامۀ) در سنت تشکیلاتی حکومتهای اسلامی است ؟ به عبارت دیگر آیـا رنـک بـا نمادهای رایج در پرچم ها، مهرها و تمغاها، طرازها و ...
انواع رنک پیش از دورٔە ممالیک ، نظام نشانه ها و شعارهای مصور بسیار سـاده و ابتـدایی بـود و عمـدتا در نقش پرچم ها و گاه مهرها خلاصه می شد؛ اما در این دوره ، برای استفاده از علائم و نشانه هـا در تشکیلات اداری و نظامی شیؤە منسجم و قاعده مندی پی ریزی شد.
در منابع مربوط به این دوره عنوان های رنک (جمع آن رنوک )، علامۀ و شعار برای اشاره بـه ایـن نـشانه هـای رسـمی مـورد استفاده قرار می گرفت ، هر چند واژٔە شعار حوزه ای عام تر را شـامل مـی شـد؛ بـرای مثـال شـعار سلطنت بر تمام لوازمی که به هنگام جلوس سلطان بـا تـشریفات و آداب خـاص در اختیـار وی قرار می گرفت اطلاق می گردید، مثل چتر، لباس مطرز، پرچم مخصوص و ...