چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی تحول معنایی برخی مدخلهای واژگانی زبان فارسی (سه حرف «ب»، «ث» و «خ») بر اساس چند فرهنگ فارسی و در پاسخ به این سؤال ،که «مدخلهای واژگانی فرهنگهای مورد بررسی در یک دوره حدودا 40 ساله چه تغییرات معنایی را از سر گذرانده اند» در یک بررسی درزمانی و به شیوه توصیفی- تطبیقی نگاشته شده است. تمام مدخلهای این حروف در سه فرهنگ فارسی معین، سخن و صدری با یکدیگر مقایسه و بر اساس تغییرات معنایی به وجود آمده در شش مقوله آرمانی، نه مقوله بینابینی و بر اساس سه معیار «گرایش زبانی و سطح کلام»، «حوزه کاربرد» و «ریشه شناسی» دسته بندی شده است . پیکره بدست آمده با تعداد 13321 مدخل در یک پایگاه داده های پویا ثبت شد که بر اساس آن تعداد هفت نمودار و چهار جدول در این مقاله ارائه شده است. بر اساس آمارها برخی نتایج به شرح زیر است: 22/40% از واژه های این سه مدخل تمایل به حذف یا منسوخ شدن یافته است. واژ های جدید 71/8% از واژه ها را تشکیل داده و 07/42% از واژ های این سه مدخل بدون تغییر معنایی باقی مانده است.
خلاصه ماشینی:
"نیز کشاورز (1378)در مقالهای تحت عنوان«تغییرات اجتماعی-سیاسی یکی از عوامل تغییر زبانی»به بررسی رابطۀ میان تحولات سیاسی-اجتماعی جامعۀ ایران(انقلاب اسلامی سال 1357 به به طور اخص)و تغییرات زبانی ایجاد شده بر اثر آن در حوزۀ ضمایر و صورتهای خطاب میپردازد و تأثیر ارتقادهندۀ انقلاب در تغییر معنایی ایجاد شده در دو واژۀ«خواهر،برادر» را بررسی میکند.
وی تعداد 3024 واژۀ قرضی عمدتا انگلیسی متعلق به شش مقولۀ«اجتماعی،سیاسی،اقتصادی،فنی،تخصصی،فرهنگی،هنری،نظامی،پزشکی، ورزش»برگرفته از ده شمارۀ یکی از روزنامههای پرتیراژ کشور(نام روزنامه ذدکر نشده)را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که برخلاف مطالعات انجام شده که تأکید بر معادلیابی برای لغات فنی،تخصصی دارد،ورود واژههای اجتماعی،سیاسی،اقتصادی (42%)بیش از واژههای فنی،تخصصی(34%)بوده است و واژههای قرضی متعقل به حوزۀ علوم انسانی در ردۀ سوم قرار دارد.
معتمد علیخانی(1379،پایاننامه)به بررسی تأثیر هشت ساله جنگ تحمیلی بر واژگان زبان فارسی و به وجود آمدن اصطلاحات و تعبیرات جدید در دورۀ هشت سالۀ دفاع مقدس(1359 تا 1367)در مناطق جنگی و خطوط دفاعی میپردازد و چنین نتیجه میگیرد که واژههای مربوط به جنگ همچون دیگر واژهها روند گسترش،انتقال معنی و الگوهای ساخت سازهای را دنبال میکنند ولی سرعت این روند در واژههای جنگ بیشتر است.
«معین»به عنوان فرهنگی عمومی که پیش از انقلاب تألیف شده(چاپ اول:1345)،«صدری»به عنوان فرهنگ فارسی معاصر(ویرایش 2:1382)و«سخن»به عنوان فرهنگی که به دلیل گستردگی تعاریف و ارائه شواهد فراوان(از کهن تا امروز)چگونگی تغییرات معنایی واژگان در فاصلۀ میان دو فرهنگ معین و صدری را بخوبی نشان میدهد."