چکیده:
لامعی گرگانی، شاعر بزرگ اواسط قرن پنجم، از شاعرانی است که جایگاه ویژه ای در تاریخ ادب فارسی دارد. وی بنابر شیوه شاعران و ادیبان هم عصر خود، به ادب عرب توجه خاصی نشان داده و بسیاری از مضامین شعری خود را از شاعران عرب اخذ نموده است . تاثیرپذیری این شاعر از شعر عرب به چند گونه نمود و بروز پیدا کرده است . برخی از قصاید لامعی بر اساس ساخت و بافت قصاید جاهلی سروده شده و یا مفاهیم و تصاویر شعری شعرای عرب را در شعر خود اقتباس کرده است. علاوه بر آن اصطلاحات، ترکیبات، جملات عربی، نام شاعران، معاریف ادب عرب، عرایس شعر عرب را در جای جای دیوان خود به کار برده؛ تا به حدی که وی را در بین دیگر شاعران سبک خراسانی متمایز کرده است. این پژوهش بر آن است تا برای نخستین بار با بررسی اشعار و سروده های لامعی گرگانی به عنوان یکی از شاعران سده های نخستین شعر فارسی، میزان اثرپذیری این شاعر را از مضامین، مفاهیم، تصاویر و نیز ساختار شعری قصاید عرب تبیین نماید .
Lame’i Gorgani، the great poet of the middle of the fifth century، is one of the poets who has had a special position in the history of the Persian literature. Just like his contemporary men of letters and poets، he has paid special attention to the Arabic literature and consequently has derived many contents from Arabic poets. Arabic poetry has had a special influence on the works of this poet which has been manifested itself in different ways. Some of lame’i’s odes were composed based on the structure of primitive Arabic odes or got the concepts and images from them. Moreover، idioms، compound nouns، Arabic sentences، poet names and famous Arabic men of letters were used by this poet in different parts of his Divan to the extent that the influence made him distinguishable among poets in the style of khorasani. By investigating Lame’i Gorgani’s poems، this research for the first time tried to clarify how much Lame’i Gorgani، as one of the poets of the early centuries of the Persian literature، was influenced by concepts، contents، images، and poetic structure of Arabic odes.
خلاصه ماشینی:
"# بر راحت حضر چه گزینی همی سفر#بر شادی طرب چه گزینی همی حزنS} اما سرانجام عاشق بیتوجه به معشوق،او را به هوای رسیدن به ممدوح و گرفتن صله ترگ میکند: {Sجستم ره فراق و زدم بانگ بر براق#برگشتم از قرین و کشیدم سر از قرنS} پس از آن پا در بیابانی نهاده بدین وصف: {Sپیش آمدم چو هاویه پر سهم وادیای#موزه شکاف خارش و خاکش قدم شکن# نه مرغ نه فرشته نه وحش و نه آدمی#نه رسم و نه دیار و نه اطلال و نه دمنS} پس از توصیف بیابان و خطرهای آن،شروع به وصف شب و ستارگان میکند: {Sانجم بر آسمان چو به مجلس شب سده#با آتش و چراغ نشسته صد انجمن# پروین بر او چو ماهی سیم اندر آبگیر#برسینه هفت دانه ورا در پر ثمن# تیر آتشین فکنده سوی مه همی شهاب#سمینی کشیده ماه به روی اندرون مجنS} پس از بیان چندین بیت در وصف شب،شاعر عاشق،شروع به وصف اسب خود در گذر از چنین بیابانی میکند بدین وصف: {Sهمرنگ شب به زیر من اندر یکی عقاب#مهتر ز ژنده پیل و قویتر ز کرگدن# قارحتر از غراب و دلاورتر از عقاب#هشیارتر ز عقعق و چابک تراز زغن# غژغاو دم گوزن سرین و غزال چشم#پیل زرافه گردن و گور هیون بدن# مخروط ساعدی که نیابی در او عوج#آکنده پهلوی که نیابی در او عکنS} و پس از چند بیت: {Sگفتم همی به لا به فلک را زمان زمان#لا تدفع ابن عمک یمشی علی سفن# بر اسب من دمان و دمان زیر من در اسب#هر دو چمان و نازان چون سرو در چمنS} و سرانجام به درگاه ممدوح رسیده و اینچنین به مدح او میپردازد: {Sخورشید روزگار ستوده نظام ملک#زین زمین جمال زمان زینت ز من# فریاد مسلمین رضی میر مؤمنین#بحر اذا تحرک،عطور اذا سکنS} 4-نتیجهگیری با توجه به مباحث مطرح شده،موارد ذیل را میتوان از این پژوهش استنتاج نمود: 1-اشعار عربی دوران جاهلی و دوران نخستین پس از اسلام،تأثیر شگرفی بر شعر و ادب فارسی به خصوص شعرای سبک خراسانی نهاده است."