چکیده:
طی تاریخ بشر، پیامبران ضمن دعوی رسالت از ناحیه خداوند، معجزه و کرامت را دلیل بر تایید صدق گفتار و رسالت خود می دانستند. موضوع کیفیت معجزه و کرامت، تبیین عقلی و فلسفی و تفاوت آن با اموری همانند سحر، مورد توجه فلاسفه بزرگ اسلامی همانند ابن سینا، ملاصدرا و سهروردی بوده است. سهروردی - شیخ اشراق - در اکثر آثار خود ضمن بیان و تبیین قوای انسان تلاش کرده علاوه بر بیان کیفیت وحی و الهام، موضوع کرامت و اعجاز را نیز بررسی نماید. مفروض مقاله حاضر آن است که به عقیده سهروردی چون قوای انسانی پیامبر نسبت به دیگر مردم از طهارت و تزکیه برخوردار است، نفس نبی می تواند علاوه بر تاثیر در بدن خود بر سایر موجودات طبیعت تاثیر نماید. به عبارتی در اندیشه سهروردی کرامت و معجزه تاثیر نفس نبی بر مواد و هیولی عالم جسمانی است. بنابراین در این مقاله برآنیم تا این فرضیه را که معجزه تاثیر خارجی و واقعی نفس بر مواد عالم است در حالی که سحر تاثیر نفس بر خیال و تخیل مردم است را اثبات نماییم. در این پژوهش تلاش شده است بر اساس روش اسنادی و تحلیلی به این پرسش بنیادین که کیفیت تبیین معجزه و کرامت و تفاوت آن با سحر از دیدگاه سهروردی چیست، پاسخ داده شود.
خلاصه ماشینی:
"هروردی و ماهیت معجزات متکلمان به خصوص اشعریون برای شخص نبی هیچ مشخصه و خصوصیتی را لازمنمیدانند و معتقدند که خداوند رحمت نبوت را به هرکه بخواهد عطا میکند و اینعنایت مسبوق به شرط یا استعداد غیر مکتسب و ذاتی یا مکتسب از مجاهدت و ریاضتو غیره نیست بلکه معجزۀ فعل مستقیم خدا بوده و وجود هیچ خصوصیتی در نفس نبیبرای نبوت او ضروری نیست اما در مقابل فلاسفه خصوصیاتی را در نفس نبی برمیشمارند که حصول معجزه به دست او مرهون همین خصوصیات است.
بیین معجزه سهروردی انبیا را افرادی میداند که دارای چهار ویژگی باشند: بدان که شرط اول در نبوت آن است که از ناحیۀ خداوند برای اصلاح نوع انسانی مأمورباشد،دیگر اینکه بدون تعلیم بشری و از طریق اتصال به عقل فعال کسب علم نمودهباشد،سوم اینکه هیولی عالم تسلیم و مطیع آنها باشد و چهارم اینکه علم به امور جزئی ازگذشته و آینده داشته باشد(سهروردی،ج 1،ص 95 و ج 4،ص 238).
9 همان طور که در متن بالا دیدیم سومین خاصیتی که سهروردی برای نفس پیامبر شمردهآن است که نفس نبی میتواند در طبیعت تصرف کند و آن را تغییر دهد،زیرا ممکناست نفس بدان پایه از نیرو برسد که از اوهامش تغییراتی در غیر بدن خود به وجودبیاورد،همانگونه که موجب تغییرات در بدن خود است،تا جایی که باعث به وجودآمدن خارق عادات بزرگی میشود مثل به وجود آمدن زلزله،صاعقه،طوفان و غیره.
در نگاه سهروردی تفاوت معجزه با رویدادهای دیگر این است که تعدادی از عللطبیعی زمانی به کار میافتد که برای مثال،انسان کامل بر اثر اتحاد با یک مبدأ عالی،ارتباطی خاص با آن علل طبیعی مباشر پیدا کند و در طبیعت به اذن خدا تصرف نماید."