چکیده:
ضرورت به کارگیری اصطلاحات و ادبیات یکسان در عرصه علوم اسلامی و به ویژه در حدیث-شناسی، یکی از موضوعاتی است که دانشمندان مسلمان از آن غفلت کرده اند. در این میان، علم درایه الحدیث با نام های گوناگونی نظیر «اصول الحدیث»، «مصطلح الحدیث» و «قواعد الحدیث» شناخته شده است. این عناوین بیشتر در میان کتاب های عامه رواج داشته، و منابع شیعی بیشتر اصطلاح درایه الحدیث را به کار گرفته اند. آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته، به طور عمده پیرامون این محورهاست: نخست اینکه موضوع علم درایه الحدیث با توجه به آثار نگاشته شده در این علم چیست؟ کدام عنوان برای معرفی این علم مناسب تر است؟ آیا واضع اصطلاح درایه الحدیث، شهید ثانی است یا وی این اصطلاح را از دیگران وام گرفته است؟ مقاله حاضر با هدف پاسخ به پرسش های فوق سامان یافته است و در نتیجه معلوم می شود که موضوع این علم سند حدیث است؛ شهید ثانی برخلاف آنچه مشهور است، واضع این عنوان نیست و در نهایت عنوان مناسب برای این علم را «مصطلح الحدیث» معرفی می کند.
خلاصه ماشینی:
"آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته،بهطور عمده پیرامون این محورهاست: نخست اینکه موضوع علم درایة الحدیث با توجه به آثار نگاشتهشده در این علم چیست؟کدام عنوان برای معرفی این علم مناسبتر است؟آیا واضع اصطلاح درایة الحدیث،شهید ثانی است یا وی این اصطلاح را از دیگران وام گرفته است؟مقالۀ حاضر با هدف پاسخ به پرسشهای فوق سامان یافته است و درنتیجه معلوم میشود که موضوع این علم سند حدیث است؛شهید ثانی برخلاف آنچه مشهور است،واضع این عنوان نیست و در نهایت عنوان مناسب برای این علم را«مصطلح الحدیث» معرفی میکند.
شهید ثانی پیش از البدایة،کتاب غنیة القاصدین فی معرفة اصطلاحات المحدثین را نگاشته است و درواقع این علم را با همان عنوان مصطلح الحدیث معرفی کرده است.
8. به نظر میرسد شهید ثانی با توجه به تعریفی که در منیة المرید از روایت و درایت حدیث کرده،عنوان درایة الحدیث را دربارۀ متن حدیث درنظر گرفته است؛ اگرچه به تبع آن،سند حدیث نیز برای دریافت بهتر متن موردنظر قرار میگیرد.
ضمن آنکه همانگونه که اصطلاحات علم درایه در منابع عامه آمده و بسیاری از آنها مأخوذ از آثار ایشان است،چهبسا خود اصطلاح درایة الحدیث هم عنوانی باشد که از آثار آنان اقتباس شده باشد.
ج. با عنایت به محتوای آثار نگاشته شده در درایة الحدیث،و نیز هدف شهید ثانی از بهکارگیری این واژه،شایستهتر است این علم با همان عنوان«مصطلح الحدیث»معرفی شود.
شهید ثانی،زین الدین بن علی(911-966 ق)؛البدایة فی علم الدرایة؛در مجموعۀ رسائل فی درایة الحدیث،تألیف ابو الفضل حافظیان بابلی،الطبعة الاولی،قم:دار الحدیث،1424 ق."