چکیده:
انفال، اصطلاح عام وفراگیری است که شامل طیف وسیعی از اموال با ویژگی هایی متفاوت می شود. کوه ها، دره ها، جنگل ها ومراتع، اراضی موات، دریاها و دریاچه ها، معادن، نفت وگاز، صیدوشکار، اموال مجهول المالک، ارث بلاوارث، غنایم جنگی و. . . . سوالی که مقاله حاضر در صدد یافتن پاسخی متقن برای آن است، این است که ویژگی خاص انفال چیست که آنها را از سایر اموال متمایز ساخته است؟معیار تمییز انفال چیست؟ پاسخ گویی به این سوال مستلزم تبیین نسبت سایر عناوین مالکیت عمومی با انفال است. چراکه توجه به مصادیق سایر عناوین مالکیت عمومی نشان می دهد که برخی مصادیق انفال، ذیل مصادیق اموال عمومی یا مشترکات عمومی یا مباحات آورده شده اند. بنابراین باید به این سوال نیز پاسخ داد که نسبت انفال با اموال عمومی، مشترکات عمومی و مباحات کدام یک از نسب اربعه است. معیار تمییز انفال، «مالک خاص نداشتن» است و بر این اساس تعریفی جامع و مانع از انفال ارایه می شود. در باب نسبت انفال با سایر عناوین مالکیت عمومی، ابتدا وجود نسبت تطابق میان انفال و اموال عمومی تبیین شده و سپس ثابت می گردد که میان انفال و مشترکات عمومی از یک سو و انفال و مباحات از سوی دیگر، نسبت عموم و خصوص مطلق وجود دارد.
Anfal is a general and pervasive term which includes extensive range of properties with different characteristics. Mountains-forests-pastures-waste lands- seas and lakes-mines-oil and gas-animal resource(aquatic or non aquatic)- heritages without heir-booty and ….
The question that this article is intended to find complete answer is “what is the special characteristic of Anfal that distinguish them from other properties? what is the determinant criterion of Anfal?” Answering to this question is dependant to explaining the ratio between Anfal and other titles of public ownership. Because pay attention to
instances of other titles of public ownership illustrate some instances of Anfal has described as other public properties. In this research after studying lexical and idiomatic meaning of Anfal we will analyze submitted definitions and then demonstrate that determinant criterion of Anfal is “lack of special owner” and then present comprehensive
definition of Anfal. In this way we prove that proportion between Anfal and public properties is match and other titles of public ownership are subset of Anfal.
خلاصه ماشینی:
بنابراین باید به این سؤال نیز پاسخ داد که نسبت به انفال با اموال عمومی،مشترکات عمومی و مباحات کدام یک از نسب اربعه است.
مقاله حاضر به گوشههایی از این تناقضات اشاره داشته و برای رهایی از قید بیان مصادیق،به کشف معیار تمییز انفال نظر دارد و در نهایت با تمسک به این ملاک،تعریفی جامع و مانع از انفال ارایه میشود و به بیان نسبت انفال با اموال عمومی و مباحات و مشترکات عمومی میپردازد.
بنابراین در تعریف انفال میگوییم:«انفال اموالی است که مالک خاص نداشته و متعلق به مقام و منصب امامت و رهبری جامعه اسلامی است تا طبق مصالح عامه نسبت به آنها عمل شود».
مالکیت عمومی مسلمانان به معنای شریک بودن آنان به صورت مشاع نیست،بلکه مقصود این است که باید منافع آنها در جهت عموم استفاده شود»(فراهانی فرد،1380،ص 45).
یعنی مالکیت انفال نیز آنگونه که گفتهاند،مالکیت واقعی امام و رهبر جامعه اسلامی نیست،بلکه به معنای اداره این اموال توسط رهبر در راستای مصالح و منافع عامه است.
در مورد این تحلیل میتوان گفت از این باب که مشترکات عمومی را گروهی از اموال عمومی داسنته کاملا صحیح است،اما معیار ارایه شده چندان دقیق به نظر نمیرسد،چرا که اولا از قید«معمولا» استفاده کرده است و این خود نشانگر عدمدقت و جامعیت این معیار است و ثانیا اینگونه نیست که اموال عمومی بهطور غیرمستقیم متعلق حق عموم قرار بگیرند،بلکه تعلق آن به حق عموم،کاملا مستقیم است و این نحوۀ استفادۀ مردم از آنهاست که غیرمستقیم بوده و نیازمند تشریفات و رعایت ضوابطی خاص است.