چکیده:
بیش از 700 آیه قرآن به مسائل علمی نظیر: هستی شناسی، طبیعت شناسی و زیست شناسی اشاره دارد. مفسران اسلامی به منظور اثبات مباحث علمی قرآن، به تفسیر علمی قرآن روی آوردهاند. با پیشرفت و رشد فزاینده علوم تجربی و تکنولوژی در عصر حاضر، گرایش به این نوع تفسیر نیز در سده اخیر رو به افزایش یافته است. تفسیر پرتوی از قرآن نوشته سید محمود طالقانی از جمله تفاسیری است که در مواردی، از این روش بهره برده است. این اثر گرچه شامل تفسیر بخش اندکی از قرآن بوده و دارای مزایا و ویژگیهای قابل توجهی نظیر: توجه به آسیبهای تفاسیر علمی و اعجاز علمی قرآن میباشد، اما در مواردی این اثر از نظر: مبنایی، روشی و محتوایی در زمینه تفسیر علمی آیات، نیازمند پیرایش و آسیبزدایی است.
خلاصه ماشینی:
"(طالقانی، 1348: 1 / 18) نویسنده گرچه در این بیان، متذکر تبیین مباحث علمی آیات نشده، اما در موارد متعددی از تفسیر، به تبیین آیات توسط یافتهها و فرضیات علمی میپردازد و تلاش میکند تا خواننده دریابد که میان قرآن و علم، تضاد و تناقضی وجود ندارد، مسئلهای که در آن سالها مورد توجه جوانان تحصیل کرده قرار گرفت و باعث شکلگیری حرکت اصلاحی در بین اندیشمندان اسلامی گردید.
3. آسیبهای محتوایی برخی مفسران گرچه در انتخاب روش و مبنا راه صواب را طی کردهاند اما در تفسیر و پرداختن به تبیین آیات علمی به خطا رفتهاند؛ این خطا ممکن است از جهت تفسیر آیه و یا از جهت فهم یافتههای علمی رخ دهد؛ به دیگر بیان عدم دلالت عبارت قرآنی بر معنای مورد نظر و یا تطبیق نظریات اثبات نشده علوم بر آیات، موجب آسیبهای مذکور شده است.
. ایشان ادامه مطلب را به تفسیر عرفانی آیه میکشاند و بعد از ذکر مطالبی از عرفا و بیان اینکه مقصود تسویه باطنی و آسمان سر انسانی است، مینویسد: این بیان و احتمال هم با «ثم الیه راجعون» متناسب است؛ زیرا رجوع همان پیمودن مراتب تکامل نفسانی و عقلی میباشد هم با «خلق لکم» که چون زمین به وجود انسان منتهی گردید به مراتب معنوی و تسویه آن توجه نمود و از ظاهر به باطن پرداخت چه انسان غایت خلقت زمین و درجات کمال عقلی غایت وجود آدمی است."