چکیده:
بیشک، قرآن کریم افزون بر اینکه یک کتاب مقدس دینی است که در مقام هدایت بشر وتشریع راه و روش زندگی برتر است تا آدمی را به سعادت دنیا و آخرت رهنمون شود، یکشاهکار ادبی نیز هست که ضمن برخورداری از فصیحترین و بلیغترین اسلوبهای بیانیعصر خود، آنها را به کمال رسانده است. روشن است که فهم قرآن کریم و به عبارت دیگرفهم صحیح قرآن در گرو آشنایی بهتر و بیشتر با اسلوبهای ادبی رایج در عصر نزول است.یکی از اسلوبهای ادبی که در قرآن به کار رفته اسلوب کنایه است. نظر به اهمیت این عنصربیانی در قرآن کریم و جایگاه آن در شیوه ارائه مقصود، این پژوهش با عنوان بررسی ترجمهکنایه در ترجمههای قرآنی (معزی، آیتی و صفارزاده) تدوین شده است. در این نوشتار ضمنبیان روش ترجمه کنایه، مصادیق کنایه را از لابه لای کتب بلاغت و تفسیر استخراج نموده ودر چالشی بیغرض به بررسی ترجمه تعابیر کنایی در ترجمههای این عزیزان پرداخته ونتایج حاصل از این پژوهش را در جدولهایی مخصوص ارائه نمودهایم. نتایج تحقیق) الف:در بسیاری از موارد، مترجمان در انتقال ساز و کار بلاغی زبان مبدأ به لحاظ ویژگیهای زبانمقصد، ناتوانند. ب: کنایه در تمام زبانهای دنیا وجود دارد ولی کنایههای زبان عربی باکنایههای زبان فارسی عمدتا مطابقت نمادین ندارند. بنابراین در صورت امکان، بهترینترجمه برای تعابیر کنایی، ترجمه کنایی است تا ضمن انتقال تمام و کمال مفهوم مورد نظر بهزبان مقصد دارای جاذبههای بلاغی نیز باشد. در غیر این صورت باید به ترجمه معنایی رویآورد و حتی الامکان از ترجمه تحتاللفظی اجتناب کرد. در همین راستا، تسلط و اشرافمترجم بر بلاغت به عنوان یکی از علوم پیشنیاز ترجمه و آشنایی وی با فرهنگ زبان مبدأ وزبان مقصد ضروری به نظر میرسد.
خلاصه ماشینی:
"حال، این کتابمقدس با چنین ویژگیها و به لحاظ کمال کلام و حوزه معانی و مفاهیم فوق بشری، مترجم را باچالشهای فراوانی رو به رو میسازد و اینجاست که نیاز مترجم به علوم پیشنیاز ترجمه قرآنکریم از جمله بلاغت احساس میشود تا بتواند مفاهیم آسمانی را حتی الامکان به زبان مقصد انتقال دهد، هرچند که نهایت تلاش بشری عاجز از دریافت کامل این معجزه آسمانی استاما؛ آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشیددر همین راستا، به لحاظ گستردگی موضوع فنون بلاغت، این نوشتار تنها به بررسیترجمه کنایه در ترجمههای آقایان معزی، آیتی و خانم صفارزاده که از سه شیوه مختلفترجمه یعنی تحتاللفظی، وفادار و تفسیری بهره جستهاند، پرداخته است تا ضمن بررسی ومقایسه آنها و ارزیابی میزان عنایت آن بزرگواران به این عنصر بیانی، روش مناسب را برایترجمه هر یک از تعابیر کنایی قرآن کریم معرفی نماید.
1 استاد یعقوب جعفری در نشریه ترجمان وحی پیش از آنکه به بررسی ترجمه تعابیر کناییدر ترجمههای قرآنی بپردازد، درباره روش ترجمه این تعابیر چنین مینویسد: «باید ببینیم درترجمه آیاتی که کنایه در آنها به کار رفته است، چه باید کرد؟ در اینجا باید توجه داشت که اگرآن تعبیر کنایی در زبان دوم معادل یا مشابه دارد، باید آن را به همان صورت ترجمه کرد و اگرمعادل ندارد، باید اصل مطلب را بیان کرد و از ترجمه تحتاللفظی پرهیز نمود؛ زیرا ترجمه لارسن، ترجمه معنایی، ترجمه نفیسه داودی، مطالعات ترجمه، 11 1385: 56."