چکیده:
در این جستار به شرح و تفسیر معنای «نقش» در بیت بحث برانگیز: داده ام باز نظر را به تذروی پرواز بازخواند مگرش نقش و شکاری بکند از حافظ پرداخته شده است. ابتدا نکاتی که شارحان پیش از این درباره واژه «نقش» در این بیت آورده اند مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بسیاری از شارحان با توجه به معنایی که سودی از واژه «نقش» به دست داده معنای «نقش» را اصطلاحی در شکار دانسته اند. نگارنده در رد این معنا شواهد بسیاری یافته است و به این نتیجه رسیده که «نقش باز خواندن» در این بیت از حافظ «اثر کسی یا چیزی را درک کردن»، «درک و فهم درست از چیزی» و... است و این واژه در این بیت ارتباطی با شکار ندارد.
This paper seeks to explain and interpret of the meaning of "naghsh" in a controversial verse from Hafez:
داده¬ام باز نظر را به تذروی پرواز بازخواند مگرش نقش و شکاری بکند
Initially، some points about the word "naghsh" raised by earlier commentators have been considered. Many commentators، following the meaning Soodi has given to the word "naghsh"، have taken it to mean a term related to hunting. The author has found several reasons to reject this interpretation and has concluded that "naghsh baz khandan" in this verse from Hafez means "to perceive the effect of something or someone"، correct perception or understanding of something"، etc. and this word has no relevance to hunting.
خلاصه ماشینی:
"بحث و بررسی نگارندة این سطور با مراجعه به شرح های حافظ ، مطالبی در خـور توجـه یافـت کـه بـه بعضی از آنها اشاره می شود: نخستین بار دکتر شفیعی کدکنی در تعلیقات اسرار التوحید در مورد «بازخواندن » می آورد: «بازخواندن : جور درآمدن و منطبق شدن است با چیزی ، چنانکـه در بیـت (دیـوان حـافظ ، ١٢٨) می خوانیم : داده ام باز نظر را به تذروی پرواز بازخواند مگرش نقش و شکاری بکند و در مرصاد العباد نیز به معنی انطباق داشتن به کار رفته است : «و آن سایه را بدان شـخص بازخوانند، گویند سایة فلان است » (مرصاد، ٤١١) و در جای دیگر به معنی انطبـاق خـواب بـا واقعیت عالم بیداری به کار رفته است : «بعضی [از خواب ها] به تأویـل محتـاج بـود و بعضـی همچنان بازخواند» (٢٩١، همان کتاب ) که معنی تطبیق با واقع اسـت و در صـفحة بعـد همـان کتاب «و [رؤیای ] صالح آن است که مؤمن یا ولی یا نبی بیند و راست بازخواند.
استاد شمیسا در مقالة کوتاهی (شمیسا، ١٣٦٣: ٧٨) ضمن تأیید نظر دکتر محمود افشار ـ- که در توضیح بیتی از خودشان که کلمة نقش را در آن به کار برده اند و نوشته اند در ییلاقـات یـزد بعضی از شکارچیان پرده یی داشتند منقش به تصاویر پرندگان که در آن سوراخ هایی تعبیه شده بود که از پشت آن کبک ها را می دیدند و از همان سوراخ ها آنها را هدف قرار می دادند و شکار می کردند ـ- می نویسد چون برای «نقش » چنین معنایی در فرهنگ های معروف دیـده نشـد ایـن توضیح بسیار مفید و معقول است و باید در آینده در فرهنگ ها بیاید و مستند آن هم این بیـت (بیت مورد بحث ) حافظ باشد."