چکیده:
چاپ نخست تصحیح جدید تاریخ بیهقی، اثر ابوالفضل بیهقی، که یکی از پایه های نثر فارسی به شمار می رود، در اواخر سال 1388 خورشیدی، به کوشش آقایان دکتر محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی منتشر شد. پیش از این، استادان بنامی چون ادیب پیشاوری، سعید نفیسی، دکتر قاسم غنی و دکتر علی اکبر فیاض به تصحیح این اثر برجسته همت گمارده بودند، اما تصحیح و پژوهش تازه ای که انجام گرفته، از لونی دیگر است؛ چرا که افزون بر مقابله دقیق نسخ متعدد و چاپ های کتاب و فراهم کردن تصحیحی انتقادی از آن، بسیاری از کاستی ها و مشکلات چاپ های پیشین بر طرف شده و اصالت های نسخ خطی به متن بازگشته است. همچنین مقدمه مفصل، توضیحات فراوان و فهرست های متنوع و گسترده کتاب، از امتیازات ویژه و غیرقابل انکار کتاب است. این مقاله بر آن است تا با نقد و بررسی این تصحیح تازه، علاوه بر ذکر مزایا و نقاط قوت آن، شماری از کاستی ها و نیز برخی از پیشنهادهای اصلاحی را مطرح کند.
The new edition of Tarikh Beihaqi، the precious work by Abu Al-Fazl Beihaqi، was published by attempts of Dr. Mohammad Jafar Yahaqi and Mahdi Seyyedi، in the winter of 2010. Before this، famous masters such as Adib Pishavari، Saeed Nafisi، Dr. Qasem Ghani، and Dr. Ali Akbar Fayyaz had edited this prominent work. The new edition and the research، however، is of a special value، for besides the accurate contrastive study of several manuscripts and previous editions، and providing a critical edition for it، many of the defects of the previous editions are corrected. Among the significant advantages of the new edition، a comprehensive preface، abundant explanations and corrigenda، and various indexes are to be mentioned. This essay is to present some corrective suggestions by a critical study on this new edition، mentioning advantages and strong points، as well as some defects
خلاصه ماشینی:
"همچنـین چاپ ها و نسخه های این اثر به طور کامل معرفی شده است ، که اگرچه این گونه معرفـی هـا در نگـارش مقدمه برای هر متن تصحیح شده ، بایسته و ضروری و البته مرسوم است ، اما دربارة تاریخ بیهقی اهمیتـی دیگرگونه داشته ، چرا که مرگ بی هنگام استاد فیاض ، اجازه نداده بود تا او نسخه های مورد استفادة خـود را بشناساند.
همچنـین مصـححان هرآنچه را دربارة واژگان و شرح عبارت های بیهقی – به صورت کتاب و مقاله – چاپ شده است ، در این بخش گرد آورده اند که این کار بی تردید برای دانشجویان و محققان مغتنم و بسیار سودمند است ، چرا که آنان را از مراجعه به ده ها کتاب و مقاله بی نیاز کرده است .
مصححان پس از توضیحات کامل دربارة مقرعه (به معنی طبل و تبیره )، به معنی «بردابرد» پرداخته و نوشته اند: «توضیح فیاض که آن را از مصدر بردیدن به معنی از راه دور شدن و بـه اصـطلاح «کـور باش دور باش » معنی کرده ، صحیح به نظر نمی رسد، که بنا بر لغت نامه این معنی مسـتحدث اسـت و احتمالا در روزگار بیهقی روایی نداشته است ».
مصححان در توضیح این عبارت نوشته اند: «در امثال و حکم (٩١/١) بـه صـورت اذا جـاء القـدر عمی البصر یا غشی البصر، منسوب به علی علیه السلام ، آمده است » (بیهقی ، ١٣٨٨: ٢/ ١١٦٥)."