چکیده:
عدل از نظر قرآن به عدل الهی و عدل انسانی تقسیم میشود و عدل
الهی به عدل تکوینی و عدل تشریعی و عدل انسانی به نوبه خود به
عدل فردی و عدل اجتماعی و عدل اجتماعی به عدل سیاسی، اقتصادی،
خانواده و نظامی تقسیم میگردد. از مهمترین کارکردهای عدالت در
جامعه میتوان به تقویت خدا باوری و توحید، تکامل و توسعه انسانی،
بدست آوردن تقوا، بهره مندی از آرامش و آسایش در جامعه، ایجاد
الفت و همدلی در میان اقشار مختلف مردم، هماهنگی بین بخشها و
نهادهای شکلگیری عدالت بر بنیاد حکومت اشاره کرد؛ و از
مهمترین عوامل انحراف از عدالت و سرچشمه ظلم و ستم، را پیروی از
هوای نفس، حب و بغض افراطی, سود جویی و ... است.
خلاصه ماشینی:
"در آیهی به تمام افراد باایمان فرمان میدهد که قیام به عدالت کنند،و در همین راستا به جامه اسلامی متذکر میشود که بدیها و دشمنیهای مخالفان نباید شما را از راه عدالت بیرون برد،حتی با دشمنانتان با عدالت رفتار کنید:{/«یا أیها الذین ءامنوا کونوا قوامین لله شهداء بالقسط و لا یجرمنکم شنان قوم علی ألا تعدلوا اعدلوا هو أقرب للتقوی و اتقوا الله إن الله خبیر بما تعملون/}(مائده،آیه 8)،ای کسانی که ایمان آوردهاید،برای خدا به داد برخیزید[و]به عدالت شهادت دهید،و البته نباید دشمنی گروهی شما را بر آن دارد که عدالت نکنید.
در این زمینه میفرماید:{/«یا أیها الذین ءامنوا کونوا قوامین لله شهداء بالقسط و لا یجرمنکم شنان قوم علی/} {/ألا تعدلوا اعدلوا هو أقرب للتقوی و اتقوا الله إن الله خبیر بما تعملون/}(مائده،آیه 8)؛ای کسانی که ایمان آوردهاید،برای خدا به داد برخیزید[و]به عدالت شهادت دهید،و البته نباید دشمنی گروهی شما را بر آن دارد که عدالت نکنید.
سودجویی از ظاهر آیه 135 سوره نساء بدست آید که عدهای بخاطر منافع شخصی و ملاحظات خویشاوندی از ادای شهادتهایی که به ضرر خویشاوندانشان بود خودداری میکردند لذا خدای تعالی به مؤمنان هشدار میدهد که این کار با روح ایمان سازگار نیست،مؤمن واقعی کسی است که در برابر حق و عدالت،هیچگونه ملاحظهای نداشته باشد و حتی منافع خویش و بستگان خویش را به خاطر اجرای آن نادیده بگیرد(مکارم شیرازی،1374:161) {/یأیها الذین ءامنوا کونوا قوامین بالقسط شهداء لله و لو علی أنفسکم أو الوالدین و الأقربین إن یکن غنیا أو فقیرا فالله أولی بهما/}؛ای کسانی که ایمان آوردهدید،پیوسته به عدالت قیام کنید و برای خدا گواهی دهید،هرچند به زیان خودتان یا[به زیان]پدر و مادر و خویشاوندان[شما]باشد."