چکیده:
نزهه القلوب سومین اثر حمدالله مستوفی، درباره جغرافیای تاریخی و حاصـل پختگـی کار اوست . مستوفی به خاطر شغل دیوانیش با امکان دسترسی به اسناد مالیـاتی، موفـق به تدوین اثری فاخر با رویکرد اقتصادی شده است . نزهـه القلـوب مملـو از اطلاعـات مربـوط بـه حقـوق دیـوانی، مشـاغل ، اوضـاع کشـاورزی و تجـاری و مقایسـه شـرایط اقتصادی شهرهای مختلف با هم و با گذشـته خـود مـی باشـد. مسـاله پـژوهش حاضـر توصیف رویکرد اقتصادی حمدالله مستوفی در نزهه القلوب است . توصیف مستوفی از اقتصاد عصر ایلخانی پریشانی و آشفتگی را ترسیم می کنـد. کـاهش حقـوق دیـوانی، ویرانی برخی از شهرها و تبدیل برخی دیگر به قصبه و ده بیشترین سهم را در گزارش اقتصادی نزهه القلوب دارد.
خلاصه ماشینی:
مسـاله پـژوهش حاضـر توصيف رويکرد اقتصادي حمدالله مستوفي در نزهه القلوب است .
نزهه القلوب حمدالله مستوفي مهمترين اثر جغرافيـاي تـاريخي مربـوط بـه عصر مغول ـ ايلخاني مي باشد که در آن اقتصاد عصر مورخ به خوبي نمود پيدا کـرده است .
هر چند در دوره مغول ـ ايلخاني آثار جغرافياي تاريخي زيـادي توليد نشد اما نزهه القلوب به تنهايي در اوج است .
ظفرنامه ، تاريخ گزيده و نزهه القلوب سه اثر برجسته حمد الله مستوفي است .
کتاب چاپ شده در ايران به عنـوان نزهه القلوب در واقع تنها همين مقاله سوم از اثر حمد الله مستوفي است .
اسـامي محصولات کشاورزي که در نزهه القلوب آمده است ، تنوع آنها را به خوبي نشان مـي دهد و براي مطالعه تاريخ کشاورزي مفيد خواهد بود.
حمد الله مستوفي ضمن اشاره به معادن مختلف در شهرهايي مثـل صـاهک و قطـره بـه صورت تلويحي به شغل معدنچي مردم اين نقاط اشاره مي کند(همان ، ص ١٨١).
توانمندي اقتصادي شهرهاي مختلف مستوفي در اقتصاد نگاري خود، سهمي را نيز به توانمنـدي اقتصـادي نقـاط مختلـف و امکان مقايسه آنها قرار داده است .
اين مورخ و جغرافيـدان نامـدار عصر ايلخانان با ارائه آماري از کاهش حقوق ديواني شهرهاي مختلف بـه نـوعي نقـد خود را نسبت به اوضاع اقتصادي جامعه نشان مي دهد.
ق يعني پنج سال بعد از تـاليف ظفرنامـه و ده سـال پس از تاريخ گزيده ، اثري ارزشمند در جغرافياي تاريخي با نام نزهه القلوب بـه زبـان فارسي تاليف کـرد.
رويکرد اقتصادي حمدالله مستوفي در نزهه القلوب نمايان مي باشد.