چکیده:
کرت نامه مثنوی ای حماسی به اسلوب شاهنامه فردوسی است که ربیعی پوشنگی (702 - 671 ق.) آن را به دستور ملک فخرالدین کرت (حک. 706-697 ق.) در موضوع تاریخ آل کرت سروده است. این اثر اکنون از میان رفته و از آن اطلاعات اندکی در دسترس است. تنها منبع آشنایی با این مثنوی و سبک و سخن ربیعی، تاریخ نامه هرات (721 ق.) نوشته سیفی هروی است که اندکی بیش از 250 بیت از این منظومه به همراه داستان سرگذشت ربیعی در آن نقل شده است. در این جستار به منظور آشنایی با ساختار و قالب کرت نامه، به بررسی و تحلیل ابیات بازمانده از این مثنوی در تاریخ نامه هرات پرداخته ایم.
Kortnameh is an epic composed in Masnavi format. Modeled on Ferdowsi’s Shahnameh، the work was composed by Rabiee Pushangi (671-702A.H.) at the behest of Fakhruddin-e Kort (697-706 A.H.) about the history of Kort dynasty. The work has disappeared and little is known about it. Tarikhname-ye Herat (721 A.H.) is the only source that has preserved a little more than 250 verses of Kortnameh، providing us with some information about the author and his style. To identify the structure and format of Kortnameh، the present study has tried to explore and analyze the surviving verses of the work in Tarikhname-ye Herat
خلاصه ماشینی:
"نزدیک ترین این تاریخ نویسان به عهد کـرتنامـه و سرایندهاش، در جایی بیتی به نام ربیعی نقل کرده ٩ (حـافظ ابـرو، ١٣٨٩: ١٠١) کـه در تـاریخ نامـة هرات به نام دقیقی بلخی آمده است (سی ی ف ، ١٣٥٢: ٤٤٠).
ایــــا نــــامور شــــاه بــــا دســــترس امیــد مــن از دادت ایــن اســت و بــس کــه بیــرون کنــی رنجــش از ســینه تــو نجــــویی از آن شــــیردل کینــــه تــــو ز بـــالا چـــو نزدیکـــت آیـــد همـــی بــــر مــــن فرســــتاده بایــــد همــــی کـــه تـــا مـــرز ایـــران گـــذارم بـــدو همـــه گـــنج و لـــشکر ســـپارم بـــدو بــــه فیــــروزی پــــاک پروردگــــار کــــــه دارم گــــــرامیش فرزنــــــدگار پــــذیرم ســــپاس فــــراوان ز تــــو نباشـــد دریغـــم تـــن و جـــان ز تـــو» جج (همان: ٣٩٤) یا در ذکر هفتاد و هفتم که داستان رهایی ملک فخرالـدین از قلعـة خیـسار اسـت ، چـون بـه او می گویند که اکنون به ضمانت امیرنوروز می توانی که از قلعه بیرون آیی ، ملک در جواب می گوید: بــه پاســخ چنــین گفــت کایــدون کــنم و لــــیکن فرومانــــده ام چــــون کــــنم همـــی ترســـم از بـــاب و از خـــشم او کــــــه افتــــــادهام دور از چــــــشم او» ج (همان: ٣٩٧) بدون تردید این موضع از همان رویدادهایی است که ربیعی در سال هایی که در رکاب شـاعر در قلعة خیسار به سر می برد، به چشم خویش دیده بود.
اشعار کرتنامه در تاریخ نامة هرات برای سیفی کارکردهای متفاوتی داشته است کـه مـا آنهـا را جهت آشنایی بیشتر به ٥ دسته تقسیم کرده ایم : ١- اشعاری که بیشتر نقش شوربخشیدن به کلام را به عهده دارند تا این که به عنوان منبـع و سـند به کار رفته باشند."