چکیده:
تحقیق در حوزه شهرهای دوستدار کودک، به ویژه در اروپا، از سالهای 1980 به بعد مورد توجه قرار گرفت. عمده این تحقیقات در راستای تخصیص حق شهروندی به بچه ها و رسیدگی به خواسته ها و نیازهای آنها بود. امروزه «شهر دوستدار کودک» (CFC) مورد توجه برنامه ریزان و دستاندرکاران امور شهری قرار گرفته است، چرا که تعداد جمعیت کودکان مناطق شهری جهان (شهرهای کشورهای در حال توسعه) در حال افزایش هستند. پروژههای شهر دوستدار کودک به طور عمده ایجاد فرصتی برای کودکان در راستای شکل دادن و یا تغییر محیط پیرامونشان است. کودکان و نوجوانان به عنوان اعضای جامعه با مجموعهای از خواسته ها و نیازهای خاص، استفادهکنندگان محیط ساختگی هستند. هدف مقاله حاضر، مشارکت کودکان در ایجاد محیط ساخته شده اطرافشان و در نتیجه تحلیل نظراتشان است. روش تحقیق، توصیفیـ تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و بررسیهای میدانی است. با استفاده از متدولوژی گروهـ بحث و روش مشارکتی، نظرات و نقاشیهای کودکان در ارتباط با وضعیت شهر قوچان و محیط زندگیشان جمعآوری و تحلیل شد. همچنین از یک گروه هدف به منظور استخراج نظرات دقیقتر در ارتباط با ویژگیهای مورد نظر شهر دوستدار کودک جهت برنامهریزی شهری استفاده شد. نتایج نشان میدهد، اولین بار در سال 2007 میلادی «شهر بندیگو» در استرالیا از طرف یونیسف به عنوان «شهر دوستدار کودک» و اولین شهری که تمام جنبهها و ویژگیهای یک شهر دوستدار کودک را از نظر یونیسف به خود اختصاص داده بود، معرفی و به رسمیت شناخته شد. «شهر اوز» در استان فارس برای اولین بار در ایران، به عنوان «شهر دوستدار کودک» در سال 1389 انتخاب شده است. مطالعه موردی شهر قوچان نشان میدهد، قوچان گام های نخستین را جهت تحقق شهر دوستدار کودک طی میکنند؛ 64 درصد کودکان معتقد بودند تعداد زیادی درخت و فضای سبز و وسایل بازی مخصوص کودکان در محله خود ایجاد شود و با ارایه نظرات مختلف ضرورت توجه به مشارکت کودکان در ارتباط با موضوع طراحی و برنامهریزی محیطهای دوستدار کودک را در شهر قوچان مطرح کردهاند. تحلیل نظرات کودکان شهر قوچان به منظور تحقق «شهر دوستدار کودک»، سازمانهای موثر و به ویژه شهرداری قوچان را به اتخاذ راهبردهای اجرایی و عملیاتی بیشتر تشویق میکند.
خلاصه ماشینی:
مطالعه موردی شهر قوچان نشان میدهد، قوچان گامهای نخستین را جهت تحقق شهر دوستدار کودک طی میکنند؛ 64 درصد کودکان معتقد بودند تعداد زیادی درخت و فضای سبز و وسایل بازی مخصوص کودکان در محله خود ایجاد شود و با ارایه نظرات مختلف ضرورت توجه به مشارکت کودکان در ارتباط با موضوع طراحي و برنامهریزی محیطهای دوستدار کودک را در شهر قوچان مطرح کردهاند.
بر این اساس هدف مقاله حاضر با بررسی نمونه موردی «شهر قوچان» تحلیل و برنامهریزی «شهر دوستدار کودک1» از دیدگاه کودکان است به طوری که مشارکت دادن کودکان در ایجاد محیط ساخته شده اطرافشان و در نتیجه تحلیل نظراتشان بیشتر مد نظر برنامهریزان شهری قرار گیرد.
اساساً شهر دوستدار کودک به دنبال ضمانت بر تمامی حقوق این شهروندان جوان به شرح زیر است : · تأثیر تصمیمات در مورد شهرشان · مشارکت در خانواده، جامعه و زندگی اجتماعی · دسترسی به خدمات اساسی (مانند سلامتی، آموزش و سرپناه، نوشیدن آب سالم و سایر خدمات مرتبط) · محافظت در برابر خشونت و جنایت · با امنیت در خیابان قدم زدن · ملاقات با دوستان و بازی کردن · زندگی در محیط مناسب و خلوت · به رسمیت شناختن کودکان به عنوان یک شهروند مساوی، با داشتن دسترسی به همه خدمات بدون توجه به نژاد، مذهب و ناتوانیها [Riggio, 2002: 48].
طی دهه اخیر یونیسف4 فعالیتهای متنوعی در این راستا و جهت انتخاب شهرهای برتر («شهر بندیگو» در استراليا) انجام داده است همچنین از طرف مؤسسه پژوهشی کودکان دنیا «شهر اوز» در استان فارس برای اولین بار به عنوان شهر دوستدار کودک در سال 1389 انتخاب شده است.