چکیده:
از جمله مستندات روایی صوفیه، عبارت «لو دلیتم بحبل الی الارض لهبط علی الله» است. آنها این روایت را به عنوان شاهدی بر نظریه وحدت وجود و موجود تلقی میکنند. درباره مآخذ و اسناد این حدیث، باید گفت که در منابع حدیثی شیعه، حدیث مزبور نقل نشده است؛ اما محدثان سنی، آن را در تفسیر آیات ابتدایی سوره حدید، با اسنادی ضعیف نقل کرده و توضیحاتی در مورد آن بیان داشتهاند. میتوان گفت، بر فرض صدور این حدیث از پیامبر 9، مراد از آن اشاره به احاطه علم و قدرت خداوند بر همه جاست؛ همچنانکه برخی محدثان نیز بدان اشاره کردهاند.
خلاصه ماشینی:
"(ابن عربی، فصوص الحکم، ص 112) همچنین عبد الرزاق کاشانی، از صوفیان مطرح قرن هشتم، حدیث مزبور را ناظر بر وحدت وجود دانسته و درباره آن مینویسد: «(لو دلیتم بحبل لهبط علی الله) أی هو التحت کما هو الفوق، و قال: له ما فی السماوات و ما فی الأرض، أی الظهور بصورها» (کاشانی، ص 70) یعنی: «اگر طنابی را به درون چاه بیاندازید بر خدا فرود میآید.
5. بررسی متن حدیث چنانکه ملاحظه شد، عبارت «لو دلیتم بحبل لهبط علی الله»، در ضمن روایت مفصلی آمده است که در مستندات صوفیه، آن عبارات ذکر نشده است؛ آنچه مورد توجه آنها قرار دارد، فقط همین جمله است که به این معناست: «اگر طنابی را به درون زمین بیاندازید، بر خدا فرود میآید.
برای نمونه، در حدیثی از امام علیبن موسی الرضا علیهالسلام که در تفسیر آیه سوم سوره حدید بیان شده، درباره اسم «باطن» خداوند آمده است: «أما الباطن فلیس علی معنی الاستبطان للأشیاء بأن یغور فیها و لکن ذلک منه علی استبطانه للأشیاء علما و حفظا و تدبیرا کقول القائل أبطنته یعنی خبرته و علمت مکتوم سره» (کلینی، ج 1، ص 123 و صدوق، التوحید، ص 190) یعنی: «باطن بودن خدا به معنی درون چیزها بودن نیست؛ بلکه به این معنی است که علم و نگهداری و تدبیرش در همه چیز راه دارد، چنانکه کسی گوید «ابطنته» یعنی خوب آگاه شدم و راز پنهانش را دانستم» تفسیر امامان علیهمالسلام که معلمان حقیقی قرآن کریم هستند، با سیاق آیه هماهنگ است؛ زیرا در پایان آیه آمده است: «و هو بکل شیء علیم»؛ که میرساند اسم باطن، به آگاهی و علم خداوند بر همه چیز دلالت دارد."