چکیده:
عصمت پیامبر اکرم (ص ) بارها در قرآن کریم مورد تـصریح و تاکیـد قـرار گرفته است . با این حال ، برخی آیات ایشان را مورد عتاب و توبیخ قرار داده اند. پر واضح است که این دو سلسله آیات عصمت و عتاب به پیامبر ناسازگار می نمایـد. در باب محدوده ی عصمت آن حضرت متکلمان ، حکیمان و عارفان اسلامی نظرات متفاوتی ارائه کرده اند. ملاصدرا، به منزله ی حکیمی متاله ، با تطبیق نظریه ی انسان کامل بر پیامبراکرم (ص )، گستره ی عصمت ایشان را فراتر از تلقی متکلمان لحـاظ کرده است . او با محور قرار دادن ذومراتب بودن فهم قرآن و با روی کردی تـاویلی به آیات ، عصمت نبی را با آیات عتاب به گونه ای متفاوت جمع نموده است . ملاصدرا خطاب آیات یادشده را، که در ظاهر به پیامبر اکرم (ص ) می باشـد، عتابی لطیف دانسته ، به ترک اولی تفسیر می نماید. از نظر او، فلسفه ی آیات عتاب وصول حضرت ختمی مرتبت به مقام عبودیت تام و تربیت امت است .
خلاصه ماشینی:
"از ایـن رو، پـذیرش عـصمت نبـی اکـرم بـا عتاب های قرآنی ناسازگار می نماید و سؤالاتی را پیش روی مفسران و متکلمان قرار می دهد که : چگونه می توان در عین عصمت ، وقوع خطا را از نبی اکرم پذیرفت ؟ بـا توجـه بـه آیـات عتاب ، عصمت آن حضرت چه محدوده ای دارد؟ اساسا آیا عتاب مربوط به پیامبر است یا نه ؟ درصورت وقوع خطا از ایشان و در نتیجه عتاب و نکـوهش وی از سـوی خداونـد در قـرآن ، آیات دال بر عصمت را چگونه می توان تبیین کرد؟ پاسخ به این سؤالات و راه حل های متفـاوت ارائـه شـده از سـوی مفـسران ، متکلمـان ، حکیمان و عارفان اسلامی بستگی به دیدگاه ایشان درباره ی شعاع و دامنـه ی عـصمت نبـی اکرم و مقام ایشان داشته است .
به این معنا که انبیا و اولیـا در سـیر مراتـب ، قوس نزول و صعود عالم (چه قبل از طبیعت و چه بعـد آن ) دارای مقـام عـصمت بـوده ، در میان ایشان حضرت ختمی مرتبت ، که جامع همه ی مراتب وجود و جمع بین مقام ظـاهر و باطن است ، مقام عصمت تامه را دارا مـی باشـد."