چکیده:
یکی از مسائلی که تحلیل گفتمان انتقادی در پی آن است افزایش آگاهی مخاطبین از رابطه میان زبان و ایدئولوژی است. گفتمانی که توسط اعضای یک نهاد اجتماعی استفاده می شود تمایل دارد ایدئولوژی محور باشد. پس تحلیل گر انتقادی در پی آن است تا رد پای این ایدئولوژی را نشان دهد و با استفاده از ابزارهای زبانی، اساس ایدئولوژیک گفتمان را منعکس کند. از آنجایی که استعاره در زبان رخ می دهد می تواند ابزاری مناسب در جهت شناخت ایدئولوژی باشد. انتخاب استعاره های متفاوت در یک متن توسط کاربران زبان می تواند نشان دهنده ایدئولوژی غالب کاربران باشد و در عین حال ایدئولوژی های متفاوت در جهت نهادینه کردن باورهای بنیادینشان می توانند دست به تولید استعاره های متفاوت بزنند و از الگوهای مفهومی خاصی جهت پرورش و تولید عبارات زبانی استعاری و یا همان زبان استعاری استفاده کنند. در این مقاله، نظریه استعاره مفهومی و نظریه ایدئولوژی تئون وندایک به عنوان تعاریف پایه و اساسی مد نظر قرار می گیرد و کارکردهای استعاره در دستگاه ایدئولوژی و همچنین نقش استعاره در بافت اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد.
Since metaphors occur in language، it is an appropriate tool to identify ideology with. The choice of different metaphors in a text by language users would reveal its dominant ideology. Contrary to this، different ideologies may produce different metaphors to support their basic beliefs. Taking conceptual metaphor theory and Teun van Dijk’s theory of ideology as the basic definitions in this paper، the functions of metaphor in an ideological system and also the role of metaphor in different social contexts are being studied.
خلاصه ماشینی:
2. کارکردهای استعاره در یک دستگاه ایدئولوژیک بنابر نظریة استعارة مفهومی،3 استعارهها ابزاری برای فهم هستند و اساسا دستگاه تفکر انسان استعاری است.
بنابراین، تعریف ایدئولوژی نظامی از باورهاست که این نظام بهصورت اجتماعی در میان اعضای گروهها مشترک است و کارکردی شناختی دارد؛ به این معنا که انسجامی ایدئولوژیک برای باورهای افراد فراهم میکند.
یکی دیگر از مثالهای مشابه، استفاده از استعارة «رایانه» برای مغز انسان است که نمودهای فراوانی در زبان روزمره نیز دارد (همان، 150).
مدلسازی استعاری فقط به علم ختم نمیشود؛ بلکه ایدئولوژیها نیز از این کارکرد استعاره جهت تبیین ایدهها و باورهای ایدئولوژیکشان استفاده میکنند.
«بازمفهومسازی6» یکی از کارکردهای اصلی استعاره بهویژه استعارههای ادبی است که به ما این امکان را میدهد تا با استفاده از اصطلاحات غیرقراردادی و مقولههای ناآشنا، به تماشای یک تجربة پیشینی از چشماندازی جدید بپردازیم.
برای مثال پس از جنگ ایران و عراق، بسیاری از افراد (معمولا بسیجیان) برای ساختن شبکهای از استعارههای مفهومی در مکالمات روزمرهشان از واژههای جنگی استفاده میکنند که نهتنها نمودار اساس ایدئولوژیک گفتمانشان است؛ بلکه نوعی حس صمیمیت و همدلی در بین آنها ایجاد میکند و برای آنانی که خارج از گروهاند، درک مشترک را سخت میکند.
3. استعاره در بافتهای اجتماعی استعارهها در بافتهای اجتماعی14 گوناگون میتوانند توسط سخنگویان یا نویسندگان بهکار روند تا کارکردهای یادشده را درجهت حمایت از گزارههای بنیادین و باورهای یک ایدئولوژی و یا نظرگاه خاص ایفا کنند.
بخشی از قدرت فروش یک تبلیغ به این بستگی دارد که آیا استعارههای مفهومی مناسبی برای ترغیب مخاطبان استفاده شده است.
Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.