خلاصة:
سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران مهم ترین و عالی ترین سند بالادستی و به منزله راهنما و سندی فرابخش برای تامین امنیت پایدار در کشور، تهیه برنامه های پنج ساله کشور و بودجه سالیانه دولت است. این سند تعیین کننده محورهای پیشرفت ایران و راهبرد امنیتی و سیاست خارجی کشور برای رسیدن به جایگاه اول منطقه ای در سال 1404 است. یکی از پیش شرط های تحقق چنین هدفی در اوضاع آشفته نظام بین المللی و نیز تحولات کشورهای خاورمیانه براثر بیداری اسلامی، نیل به وضعیت امنیت پایدار در جمهوری اسلامی ایران است. داشتن جامعه ای امن، باثبات، توسعه یافته و الهام بخش در افق 1404 از اهداف سند چشم انداز بیست ساله است. بدون تامین امنیت پایدار در برابر تهدیدهای متصور، امکان نیل به اهداف سند چشم انداز تقریبا غیر ممکن است. افزایش تهدیدهای بین المللی آمریکا و اسرائیل علیه ایران از ضرورت های تلاش برای رسیدن به امنیت پایدار در کشور است. ایفای نقش جایگاه اول منطقه ای بر اساس برنامه سند چشم انداز صرفا در شرایطی امکان پذیر است که ایران اقدامات لازم را برای ایجاد تعادل، ثبات و همکاری های منطقه ای و بین المللی انجام دهد و امنیت پایدار را در کشور برقرار کند. در این مقاله ضمن بررسی و ارزیابی چیستی و مفهوم امنیت در سند چشم انداز 1404، موضوع امنیت پایدار ایران براساس الگوی سند چشم انداز بررسی می شود. اطلاعات مد نظر برای این پژوهش به شیوه کتابخانه ای جمع آوری شده است. با توجه به ماهیت موضوع و مولفه های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. به این منظور با روش تحلیل محتوای سند چشم انداز، شیوه های تحقق امنیت پایدار بررسی و احصا می شود. در این نوشتار، چشم انداز ایران به عنوان جامعه ای امن در سال 1404، مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که تعامل موثر و سازنده با ملت ها و دولت های جهان و نیز پیشرفت و توسعه اقتصادی مستمر پیش نیاز نیل به «امنیت پایدار» در افق 1404 است.
ملخص الجهاز:
ایفای نقش جایگاه اول منطقه ای بر اساس برنامه سند چشم انداز صرفا در شرایطی امکان پذیر است که ایران اقدامات لازم را برای ایجاد تعادل ، ثبات و همکاری های منطقه ای و بین المللی انجام دهد و امنیت پایدار را در کشور برقرار کند.
واژگان کلیدی جمهوری اسلامی ایران ، سند چشم انداز، قانون اساسی ، امنیت پایدار، تعامل سازنده مقدمه تمام نظریه پردازان امنیت بر ضرورت برنامه ریزی دولت ها برای نیل به امنیت پایدار از طریق تقویت توان بازدارندگی و قدرت اقتصادی تأکید دارند.
در این مقاله به این پرسش پاسخ داده می شود که جایگاه امنیت پایدار در سند چشم انداز جمهوری اسلامی چیست و چه ارتباطی با توسعه و پیشرفت کشور دارد؟ هم چنین رویکردهای غالب امنیتی و راه حل های مناسب برای نیل به امنیت پایدار در افق چشم انداز ١٤٠٤ کدام اند؟ کشورهای دارای رویکرد آرمانی و رسالت راهبردی برای بقای راهبردی و مقابله با تهدیدهای متصور علیه خویش ، نیازمند برخورداری از ظرفیت های مناسب بازدارندگی و استفاده از ابزارهایی مناسب و مؤثر برای مواجهه با ناپایداری های امنیتی هستند.
حال سؤال محوری این پژوهش این است که رویکرد سند چشم انداز نسبت به مقوله امنیت پایدار چیست ؟ هم چنین بر اساس سند چشم انداز، نیروهای مسلح و ساختار دفاعی کشور چه نوع سیاست دفاعی از جمله «بازدارندگی » یا «دفاع پیش دستانه » را باید انتخاب کنند؟ مفهوم امنیت و سیر تحول آن امنیت و استمرار آن به عنوان هدف و وسیله ، از جمله آرزوها و خواسته های اصلی آحاد جوامع بشری است (١٠٠ -١٩٩٤:٩٤ ,Law).
سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران برنامه ای راهبردی و درازمدت برای توسعه اقتصادی و امنیت پایدار در کشور محسوب می شود.