خلاصة:
عبــدالوهاب بیــاتی از پیــشگامان شــعر معاصــر عــرب اســت کــه نــدای مبــارزه و آزادیخــواهی ، در ســرودههــایش طنــین انــداز شــده اســت . وی ضــمن انتقــاد از دســتگاه حاکمه ، با سـایه هـای شـوم اسـتعمار و اسـتبداد نیـز بـه مبـارزه برمـی خیـزد. بیـاتی ، شـاعری ملـی و انقلابــی اســت و شــاعرانی را کــه در برابــر ظلــم و بیــداد، مهــر ســکوت بــر لــب دارنــد، مــورد انتقــاد قــرار داده، بــه ســرزنش آنــان پرداختــه اســت . از ویژگــی هــای بــه کــار رفتــه در اشــعار مقاومـت بیـاتی ، بهـرهگیـری وی از اسـلوب سـخریه اسـت . کـاربرد چنـین شـیوهای، بـی بـاکی و شجاعت شـاعر را در مقابلـه بـا سـتم مـی نمایانـد؛ عـلاوه بـر ایـن ، سـرودههـای انقلابـی بیـاتی ، نـه تنهـا عـراق، بلکـه سـایر کـشورها را نیـز کـه نـدای آزادیخـواهی در آنهـا شـنیده مـی شـود، در برمــی گیــرد. اســتفاده از نمادهــا و ســمبل هــای سیاســی - کــه در ادبیــات مقاومــت ، گفتمــان پنهــانی از حرکــت انقلابــی ، آزادی و رهــایی از ظلــم و ســتم اســت - در شــعر بیــاتی نیــز دیــده مــی شــود. ایــن پــژوهش ، اشــعار بیــاتی را از منظــر ادبیــات پایــداری مــورد مطالعــه و بررسی قرار می دهد.
ملخص الجهاز:
بــر ایــن اســاس، طبــق بررســی هــای نگارنــدگان، تــا کنــون اشــعار بیــاتی از منظــر ادبیـات مقاومـت و پایـداری مـورد بررسـی قـرار نگرفتـه اسـت و چنـین پژوهـشی بـه نوبـة خــود مــی توانــد، ابعــاد مختلــف مقاومــت را در شــعر ایــن شــاعر بــزرگ و تأثیرگــذار معاصر عرب نمایان سازد.
گفتمــان مقاومــت در شــعر وی، جنبه های گوناگونی را در برمی گیرد که به بررسی آنها خواهیم پرداخت : ٣-١- آثار تخریبی دشمن و بیدادگری حاکمان زمـانی کـه دربـارهی شـرایط سیاسـی ویـژه و پیچیـدهی عـراق، و سـختی هـای مـردم آن، کــه حقــوقشــان بــه دســت حاکمــان، مــزدوران و جاسوســان اســتعمار تبــاه گردیــده، سـخن بـه میـان مـی آیـد، آتـش خـشم در چـشمان بیـاتی زبانـه مـی کـشد (دولـیس ، ١٩٩٦: ٢٤٨).
او در دیــوان خــود بــه نــام «کلمــات لا تمــوت»، بــر کــسانی کــه مالــک ســلاح کلمــات و ســخن هــستند؛ ولــی آن را در خــدمت دشــمنان انــسانیت بــه کــار مــی گیرنــد، حملـه مـی بـرد، و مـی گویـد کـه شـرایط و مقتـضیات زمـان، بـه کلمـات و سـخنان آنـان، بـه شـدت نیازمنـد اسـت ؛ ولـی آنـان کـلام خـود را در راسـتای خـدمت بـه سـتم گـران بـه کــار بردنــد؛ بیــاتی چنــین اشخاصــی را علــم فروشــان و مــدعیان علــم و ادب مــی دانــد و می گوید: «ســأدوس فــی قــدمی / دعــاة الفــن و المتحــذلقین / و عجــائز الــشعراء و المتــسولین / و أحطم الأشعار فوق رؤوسهم » (همان، ٣٥٣/١).
موضــوع مقاومــت ملــت هــا در برابــر اســتعمار و مبــارزات آنهــا بــرای احقـاق خـود، همـواره اندیـشة بیـاتی را بـه خـود مـشغول نمـوده اسـت و او در تـلاش بـود تــا ایــن پایــداریهــا را در شــعر خــود مــنعکس نمایــد.