خلاصة:
استان سمنان یکی از استان های پهناوروکم تراکم کشور است به طوری که در میان استان های موجودازلحاظ وسعت رتبه هفتم را دارد ولی از لحاظ جمعیت در رتبه بیست و نهم واقع شده است. بنا بر این مقدار جمعیت آن با توجه به مقدار وسعت آن بسیارکم است. حداقل نیمی از وسعت این استان به نوبه خود از شرایط و تمهیدات کافی و وافی برای استقرار جمعیت های انسانی لااقل در حد میانگین تراکم جمعیت کشور برخوردار است؛ ولی در حال حاضر این خصوصیت برای این استان وجود ندارد. علاوه براین استان از لحاظ مقدار تراکم جمعیت (تعداد نفرات در واحد سطح) در میان استان های کشور ما در پایینترین رتبه قرار گرفته است. همچنین چیدمان جمعیت مستقر در آن نیز از نظم و سامان لازم برخوردار نیست، به گونه ای که غالب جمعیت این استان در حریم شهرهای آن(بخصوص شهرهای رده اول استان) و همچنین در نواحی اطراف این شهرها و در امتداد جاده سراسری استان استقرار یافته اند و سایر نقاط استان علیرغم برخورداری از شرایط و تمهیدات کافی، غالبا دچار روند نزولی و گسیختگی جمعیت ها و واحدهای سکونت گاهی مستقر(با توجه به قدمت آنها) شده اند. در این مقاله در تلاش هستیم به تبیین وضعیت و ارائه راهکارهای مؤثر جهت پراکنش مناسب و مطلوب جمعیت در گستره این استان مهم کشور نائل شویم.
ملخص الجهاز:
هر چند در يک نگاه کلي بخش عمدة وسعت کشور ما امروزه با معضل ناهماهنگي جمعيت و محيط مواجه ميباشد اما در اين مقاله سعي بر اين است که يکي از حساس ترين و مسأله دار ترين مناطق کشور در اين رابطه انتخاب و مورد بررسي قرار گيرد؛ و لهذا گسترة جغرافيايي استان سمنان انتخاب شده است .
به هر صورت سؤال اصلي اين مقاله بر اين موضوع استوار است که وضعيت پراکنش جمعيت در سطح استان سمنان از منظر ساخت فضاي سياسي جغرافياي سرزميني (پراکنش جمعيت و تقسيمات سياسي ) چگونه است ؟ در خصوص فرضيات مرتبط با اين سؤال نيز بر موارد ذيل تأکيد گرديده است : ١) تاکنون در شکل بندي فضاي جغرافيايي گسترة استان ، تابعيت از تقيدات تقسيماتي موجود و غفلت از مباني و منويات اصول توسعة پايدار به نوبة خود در ناهمگوني و اختلال در تعادل جمعيت مؤثر بوده است .
حال با توجه فرضيات اين مقاله مي توان بيان داشت : جداول مربوط به حوزة نفوذ شهرها و شعاع ده کيلومتري شهرهاي استان نشانگر آن است که لااقل سه چهارم جمعيت اين استان در مناطق شهري و نواحي اطراف آنها اسکان يافته اند؛ به طوريکه شهرهاي سمنان ، دامغان ، شاهرود، مهديشهر و گرمسار به تنهايي حدود دو سوم کل جمعيت استان را در خود جاي داده اند و با احتساب جمعيت دوازده شهر ديگر استان اين رقم به بيش از سه چهارم جمعيت استان ميرسد(٧٨/٠٦٥ درصد).