بازنمایی علم غیب در نظام فلسفی مکتب متعالیه مقالة

اندیشه نوین دینی بهار 1393 - شماره 36 ، العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎18 صفحة - من 49 إلی 66 )

الکلمات المفتاحية: اصالت وجود عاقل و معقول ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺘﻌﺎﻟﻴﻪ حركت جوهري وجود ذهني علم غيب نفوس فلكي نزول و صعود transcendent philosophy substantial departure Knowledge of the Unseen Heaven Souls Essentiality of Existence Mental Existence Knowing and the Known Upward Arc and Downward Arc ملاصدرا نفس علم مکتب عقل عالم غیب

fa en

خلاصة:

صدرالمتالهین شیرازی، معمار و طراح حکمت متعالیه، ازجمله فلاسفه ای است که بیش از دیگران به تبیین و تحلیل مفاهیم دینی اهتمام داشته است. علم غیب از مفاهیم کلیدی در منظومه اعتقادی مسلمین است. ملاصدرا تنها فیلسوفی است که به این مسئله مهم نگاه ویژه نموده، با مبانی و استدلال های فیلسوفان گذشته و با تکیه بر اصول مستدل مکتب فلسفی خویش مانند اصالت وجود، حرکت جوهری، وجود ذهنی، اتحاد عاقل و معقول، قوس نزول و صعود استکمال نفس را کاویده، تبیین و تحلیلی فلسفی ـ عرفانی متمایز از رویکردهای دیگر ارائه کرده است. در این جستار برآنیم امکان بازیابی به عالم غیب و اطلاع از حقایق آن عالم را که از آن با نام علم غیب یاد می شود از نگاه این مکتب بررسی، تحلیل و وجوه امتیاز آن را با دیگر مکاتب فلسفی بنمایانیم.

ملخص الجهاز:

"تفاوت دیگر اینکه در علم حضوری قوه و آلت مخصوصی دخالت در ادراک ندارد، یعنی عالم با ذات خود واقعیت معلوم را می‌یابد، ولی در علم حصولی قوه‌ای از قوای مختلف نفس دخالت دارد (مطهری، 1375: 6 / 273 ـ 272) به‌صورت عقلی، و نیز عرفانی، مورد توجه قرار گرفته است (همان: 3 / 312، 326 ـ 321؛ 7 / 264 ـ 256؛ همو، 1363: 580) پیش از ملاصدرا نیز این بحث سابقه داشته، برخی با آن موافق بوده و برخی دیگر، مانند ابن‌سینا، با آن مخالف بوده‌اند (همو، 1368: 7 / 265 ‌ـ 256) ملاصدرا معتقد است در هر ادراکی، سه عامل وجود دارد: مدر‌ک، مدرک و ادراک که به‌حسب اصطلاح به آنها عاقل، معقول و عقل گفته می‌شود. به‌همین منظور ملاصدرا در مواردی، گاه موجز و گاه مفصل، به همان مطالبی که گذشتگان گفته‌اند پرداخته، و کوشیده از رهگذر بحث رؤیا به اثبات علم غیب بپردازد (صدرالدین شیرازی، 1380: 2 / 788 ـ 781) برای تبیین اینکه آیا دراین‌باره تمایزی بین اندیشه ملاصدرا با دیگران وجود دارد یا نه، برخی اظهارات وی را مرور می‌کنیم: ملاصدرا، مانند فلاسفه گذشته، درباره خواب ثابت می‌کند که نفس آدمی توان و قدرت اتصال با مبادی معرفت، چه در مفاهیم کلی و چه در جزئیات را به‌جهت تجرد و تکاملی که می‌یابد دارد، مگر اینکه مانعی نفس را از این اتصال محروم کند (همان: 2 / 428 ـ 392، 436 و 535؛ همو، 1360: 209 ـ 208) سپس در بیان موانع بازدارنده تأکید می‌کند که عمده موانعی که می‌تواند نفس را از اتصال باز دارد، شواغل حسی و حواس ظاهری است."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول