خلاصة:
نظام حقوقی قرآن دارای ویژگیهایی است که جمع آنها در تشریعات بشری وجود ندارد و تا زمان نزول قرآن، بشریت بدان راه نیافته بود و همیشه همراه با ادعای نبوت و تحدی بوده است.اعجاز حقوقی قرآن دارای ابعاد متعددی است. ارایه نظام حقوقی ممتاز، هماهنگ، مترقی، مطابق فطرت و مبرای از هر گونه خطای افراطی و تفریطی در عصر جاهلی و رکود فوق العاده فرهنگی؛ تأثیر و نقش آفرینی ممتاز آن نظام در تحول جامعه؛ نحوه ورود و ارایه تک تک قواعد و دستورات حقوقی به شیوهای بدیع به همراه مبانی متقن، امری تحیرآور است. از سوی دیگر، با نظریهپردازیهای حقوقی در قرآن مواجه هستیم که بعد از صدها سال بشر به آن پی برده است و بلکه در مواردی به رغم گذشت قرنها بشر هنوز به رمز و راز تمام ابعاد آنها پی نبرده است؛ لذا این بعد زیر مجموعه اخبار غیبی است.از دیگر ابعاد اعجاز حقوقی قرآن، ویژگیهای اساسی موجود در تشریع احکام و نظام حقوقی آن است. مواردی مانند خدامحوری؛ ابتنای بر وحی؛ نظاممند بودن مکتب حقوقی قرآن؛ ارتباط قوانین حقوقی با صفات حق تعالی؛ عدالت محوری حاکمیت ارزشهای اخلاقی و معنوی؛ مطابقت مقررات با فطرت بشری؛ یسرگرایی و در حد طاقت بشر؛ بیان عام و پرهیز از ورود به جزئیات، تدریج در بیان احکام؛ ابتنای احکام بر مصلحت و مفسده؛ جامعیت؛ عقلگرایی؛ پرهیز از وهم و خرافه؛ سبکهای مختلف بیان احکام؛ ضمانتهای اجرای قانون و... از جمله اصولی است که نظام حقوقی قرآن مبتنی بر آن است.این نوشتار در راستای تشریح ابعاد این اعجاز به صورت اجمالی و با ذکر نمونههایی از اعجاز تشریعی قرآن سامان یافته است.
ملخص الجهاز:
"ابعاد اعجاز حقوقی 1ـ قوانین عالی از فردی درس ناخوانده یکی از ابعاد اعجاز قرآن در عرصه علمی و به طور خاص در بعد حقوقی و قانونگذاری، نزول قرآن بر زبان پیامبری امی و شخصی درس ناخوانده در عصر خمودگی و خموشی علمی بشر است؛ عصری که معلومات بشر در گستره علوم طبیعی و انسانی بسیار اندک و اغلب خطاآمیز بود و افکار و اندیشههای خرافی بر فرهنگ و روابط اجتماعی افراد جامعه استیلا داشت و شرایط لازم برای تدوین قوانینی مترقی فراهم نبود.
شریعت اسلامی دارای پایهها و اصول ثابتی است و از چنان ویژگیای برخوردار میباشد که مردم با اطمینان و اعتماد تمام آن را پذیرفته و در مقابلش تسلیماند؛ چون قوانینش با فطرت سالم که خداوند انسان را بر اساس آن خلق نموده و غیرقابل تبدیل و تغییر است، هماهنگ میباشد و چنانکه شواهد گواه است، قرآن عقلهای سالم را مخاطب خویش قرار میدهد، به کار و کوشش تشویق میکند، به جهاد در راه خدا دعوت مینماید و منادی ایثار، آزادی، مساوات، احسان و نیکوکاری میباشد.
یازده ـ رعایت مصلحت فرد وجامعه از پرسشهای اساسی در مباحث حقوقی آن است که آیا هدف تمام قواعد باید آسایش و آزادی فرد باشد یا غرض، تأمین نیازمندیهای اجتماع است و فرد به عنوان جزیی از آن مورد توجه میباشد یا سرانجام باید امر سومی را هدف اصلی قرار داد؟ دیدگاههای مختلفی مانند نظریه حقوق فردی و مکتب اصالت اجتماع در این باره مطرح شده است (ر."