ایمان، کلید تحلیل تاریخ؛ نسبت انسان و تاریخ با نظر به تاریخ صدر اسلام مقالة

"ایمان، کلید تحلیل تاریخ نسبت انسان و تاریخ با نظر به تاریخ صدر اسلام حجت‌الاسلام محمد فاطمی‌پور / طلبه‌ی سطح سه حوزه‌ی علمیه اشاره آیا تاریخ، ماهیت و ذات ثابت و واحدی دارد؟ آیا آگاهی از تاریخ در نسبت با انسان متفاوت نمی‌شود و به بیان دیگر، آیا مسلمان بودن تأثیری در شناخت تاریخ ندارد؟ هرچند میزان و عمق تاریخ‌ساز بودن حوادث تاریخی در ماندگاری آن حوادث مهم است، اما ملت‌ها نیز ممکن است به دلایل مختلف مثل عدم برقرار نسبت ایمانی با آن حوادث، حافظه‌ی تاریخی خود را از دست دهند؛ لذا نسبت بین انسان و تاریخ در همه‌ی ملت‌ها و همه‌ی زمان‌ها یکسان نبوده و نیست. متأسفانه این نسبت توهم‌انگیز، سال‌هاست که بر نگاه بشریت به تاریخ، سایه افکنده و حجاب فهم تاریخ شده است. برای فهم دقیق تاریخ صدر اسلام لازم است تأثیر دین را بر مردم بررسی نماییم تا بتوانیم تحلیلی صحیح از اوضاع آن مقطع دریابیم. لذا فلسفه‌ی تحلیلی می‌تواند ما را در فهم حوادث مهم تاریخی یاری رساند؛ هرچند امروزه فلسفه‌ی تحلیلی آنچنان گرفتار جریان‌های پوزیتیویسیتی شده که ظاهرا نمی‌توان علل حوادث تاریخ را در ایمان مردم جست‌وجو کرد. در حافظه‌ی تاریخی، حوادث بر روی ما تأثیری ناخودآگاه دارند و ما را پخته‌تر می‌کنند و چراغ راه آینده می‌شوند؛ ولیکن در نسبت ایمانی با تاریخ، ما به وسعت تاریخ می‌شویم و دشمنانمان تا همه‌ی تاریخ گسترش می‌یابند و هم‌رزم همه‌ی مؤمنان تاریخ می‌شویم و در همه‌ی جنگ‌های مؤمنین علیه کفار و منافقین سهیم خواهیم شد."