خلاصة:
انتخابات دورهی بیست و چهارم مجلس شورای ملی، آخرین انتخابات دوران حکومت پهلوی بود که در دورهی صدارت هویدا و وزارت کشور جمشید آموزگار در 31 خرداد 1354 برگزار شد. در اواخر مجلس بیست و سوم، شاه ناگهان تصمیم گرفت سیستم چند حزبی را در ایران برهم زند و حزب واحدی به نام رستاخیز به وجود آورد و همانگونه که بیست و یکمین دورهی مجلس را با یک ساخت جدید سیاسی آغاز کرده بود، بیست و چهارمین دورهی مجلس را هم با شکل دادن به یک حزب جدید یعنی «حزب رستاخیز ملت ایران» شروع کند. به همین دلیل نیز شاه علاقهی زیادی داشت که هر چه زودتر نتایج سیاستهای حزبی خود را در مورد تأسیس «حزب رستاخیز» در انتخابات مجلس و جامعهی سیاسی ببیند. از این رو، تمام دستگاههای مسئول را مأمور ساخت تا مقدمات انتخابات مجلس شورای ملی را هر چه زودتر فراهم کنند. بنابراین برای نخستین بار در تاریخ مشروطیت ایران به استقبال انتخاباتی میرویم که در آن یک حزب واحد سیاسی مردم را برای انتخاب کاندیداهای خود به پای صندوقهای رأی فرا میخواند. از آنجا که حال و هوای انتخابات این دوره، متفاوت از سه دههی قبل بود و از وجود احزاب متفاوت و اکثریت و اقلیت فرمایشی خبری نبود و در عین حال، کارگزاران صحنهی انتخابات نیز در ظاهر تغییر کرده بودند، لذا انتظار میرفت با انتخابات متفاوتی نسبت به دوره های قبل روبرو باشیم.
ملخص الجهاز:
"( روزنامه رستاخیز، 4/4/1354: 1) با وجود اهدافی که شاه از تأسیس حزب رستاخیز در نظر داشت، یعنی ورود افراد روشنفکر و تحصیل کرده و نخبه به مجلس شورای ملی، سطح علمی نمایندگان در این مجلس نسبت به مجالس قبلی پایینتر بود و اغلب نمایندگان این دوره، از لحاظ تحصیلات از سه دوره ی گذشته پایینتر بودند؛ به گونهای که به گفته ی مهندس ریاضی، اغلب نمایندگان این دوره را اشخاص کم سواد که کشاورز یا آموزگار و دبیر و کارگر و یا کارمندان دونپایه ی دولت میباشند تشکیل دادهاند و طبق گفته ی وی وکلای جدید اکثرا برای عضویت در کمیسیونهای کشاورزی و آموزش و پرورش نامنویسی کردند و کمیسیون مهمی مانند دارایی، اقتصادی، برنامه و بودجه که در سابق عده زیادی از نمایندگان داوطلب عضویت در آنها بودند تقریبا بدون متقاضی بوده در حالی که در دورههای گذشته، به دلیل بالا بودن سطح علمی وکلا، تقاضا برای عضویت در کمیسیونهای اقتصادی و تخصصی بسیار بیشتر بود.
نهایتا اینکه هر چند ساز و کار انتخابات این دوره ی مجلس با دوره های پیش از آن کمی متفاوت و برای هر حوزه انتخاباتی به منظور احتراز از انتقاد تک نامزدی سه نامزد تأیید و معرفی شده بود و رأیدهندگان مجاز بودند از میان آن سه تن یک نفر را به عنوان نماینده روانه مجلس کنند که این کار نسبت به سابقه انتخابات مجلسین در دوران پهلوی ـ به ویژه پس از 28 مردادـ آزادانهتر جلوه میکرد، اما باز هم ابتکار مبارزات انتخاباتی همچنان در دست تشکیلات مرکزی حزب رستاخیز بود و اکثریت مردم احساس می کردند که فقط در جریان رویدادی به نام انتخابات قرار دارند و عامل سرنوشت ساز و تعیین کننده موجی است که از مرکز کشور هدایت می شود."