خلاصة:
سید جمال الدین اسدآبادی معروف به افغانی از جمله چهرههـای سرشـناس در تـاریخ دو قرن اخیر جهان اسلام می باشد که با اندیشه های خود پایه گذار تز وحدت اسلامی در دنیـای معاصر گردید. نام و شهرت سید جمال الدین پس از پیروزی انقلاب اسـلامی ایـران بـه سـرعت گسترش یافت و سیاست های خارجی کشور بالاخص در رابطه با کشـورهای اسـلامی متـاثر از نگرش سید به لزوم وحدت نظر در میان دول اسلامی گشت . با توجه به اهمیت سـید بـه عنـوان چهرهای بین المللی ، روشنفکر و سیاسـی در ایـن مقالـه سـعی گردیـده اسـت بـه بخـش هـایی از زندگی نامه ، جریان پان اسلامیسم و نقش سید در آن و نیز شـایعه هـا و نقـل قـولهـای مـرتبط بـا فراماسونر بودن سید پرداخته شود.
ملخص الجهاز:
"(34 :1375 شهید مطهری نیز یکی دیگر از پیروان اندیشـة وحـدت اسـلامی سـید جمـال الـدین اسدآبادی می باشد که از او به عنوان بنیانگذار نهضت هـای اصـلاحی در جهـان اسـلام یـاد می کند و می نویسد «بدون تردید سلسله جنبان نهضت های اصلاحی اخیر سید جمـال الـدین اسدآبادی است او بود کـه بیـدار سـازی را در کشـورهـای اسـلامی آغـاز کـرد، دردهـای اجتماعی مسلمین را با واقع بینی خاص بازگو نمود، راه اصلاح و چاره جـویی را نشـان داد» (مطهری ، ١٣٨٤: ١٤).
اگر هم چنین مقصودی از ایـن نامـه بـر آیـد نامـه نوشـته لـژ فراماسونری بود و نه سید جمال و تقاضای عضویت معلوم نیست که به عضویت هم منتهی شده باشد (همان مجموعه اسناد، ص ٢٤ تعجب است که عنوان le chikh نشان می دهد کـه زبـان اصل نوشته فرانسه بوده است و کلمه لژ را به جای این شکل فرانسه به صـورت انگلیسـی لـوج گفته است ) (مهدوی ، ١٣٤٢: ١٨٧).
سال ١٣٤٢ یعنی سالی که با ١٥ خرداد ضربه اول انقلاب اسلامی به رژیـم شـاه وارد شـد آیـا نمـی تـوان نتیجـه گرفـت کـه فراماسون نشان دادن سید جمال الدین به آن معنی است که به خوانندگان ایـن گونـه کتابهـا القا شود که یک رهبر روحانی قدرتمند و پرتلاش و سیاسی عامل بیگانـه و مـزدور اجنبـی است تا در ذهن مردم ، روحانیت و رهبری روحانی مخدوش شود؟ نکته دیگر اینکـه تقریبـا تمـامی کسـانی کـه قبـل از انقـلاب بـه سـید جمـال الـدین اسدآبادی به دلیل فراماسون بودن سید به وی ناسزا مـی گفتنـد خـود عناصـری مشـکوک و بلکه بعضی از اینها قطعا مزدور و عامل فراماسونری بوده انـد و نقطـه اشـتراک تمـامی آنهـا ضدیت با روحانیون می باشد."