خلاصة:
شهرگرایی به کیفیت متمایز اجتماع انسانی یا شیوهی زندگی که ویژگی شهر است اشاره میکند. شهرگرایی برخلاف شهرنشینی فرایند رشد شهری نیست بلکه مرحلهی نهایی و نتیجهی شهرنشینی محسوب میشود. در این بررسی شهرگرایی و تأثیر آن بر ایستار و رفتار شهروندان شهر تهران با تأکید بر نظریه لوئیس ورث و نظریههای مکتب شیکاگو مورد مطالعه قرار گرفته است. ایستارهای فرهنگی اجتماعی با شاخصهایی چون خودبیگانگی، عقلانی شدن کنش فردی، کاهش انسجام اجتماعی، کاهش پیوند عاطفی وافزایش فردگرایی مورد سنجش قرار گرفتهاند. روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. حجم نمونه 390 نفر از افراد (اعم از مرد و زن) 60-20 سالهی ساکن در پنج منطقهی تهران تعیین شده است که نمونهها بصورت تصادفی با روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدهاند. یافتههای پژوهش بر حسب محاسبهی ضریب همبستگی پیرسون مبین وجود رابطهی معنادار بین شهرگرایی و عقلانی شدن کنش فردی، کاهش انسجام اجتماعی و افزایش فردگرایی است. ولی بین شهرگرایی و از خودبیگانگی فردی و کاهش پیوند عاطفی رابطه معنیدار نبود.
ملخص الجهاز:
"بسط و گسترش آن نه تنها الگوی زیست در محیط و مکان و نیز شرایط استفاده از منابع فیزیکی را در بستر جدیدی از نوآوری و خلاقیت قرار داده است بلکه مهمتر از آن تمهید شرایط ظهور اشکال جدید از قشربندی اجتماعی, تکوین و توسعه گروههای متنوع انسانی, شکلگیری خرده فرهنگهای مختلف و در نهایت تقویت تمایلها افراد شهرنشین در برخورداری بیشتر استفاده بیشتر از منابع و امکانات محیطی و رفاهی است (عبدالهپور، 1387)، به همین دلیل جامعه شناسان کلاسیک در ارزیابی از آن چه که شهرنشینی با خود همراه داشته و یا در آینده موجب خواهد شد به ظهور مرحله کاملا متمایز در عرصه حیات انسانی و سربرآوردن مشکلاتی پرداختهاند که در نوع خود خاص و قابل بررسی است.
در نهایت این مقاله پژوهشی در صدد است که به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا شهرگرایی در مفهوم انطباق با خصوصیات کنونی در کلان شهرها و درونی شدن ارزشهای حاصل از فرایند این پدیده تأثیری بر سایر ایستارها و گرایشهای فرهنگی و اجتماعی ساکنین دارد و اگر چنین است این موضوع چگونه میتواند مورد تبیین قرار گیرد؟ سطح تحلیل مفهومی شهرنشینی و شهرگرایی اکنون بیش از نیمی از مردم جهان در شهرها ساکناند و ممکن است تا سال 2025 میلادی بیش از دو سوم مردم جهان در شهرها ساکن شوند.
در این راستا انتخاب نظریه کلان شهر و مشکلات روانی(ذهنی) زیمل, فردگرایی و کاهش همبستگی اجتماعی دورکیم, شهرگرایی به عنوان سبک نوین زندگی لوئیس ورث زمینههای ممکن تبیین نظری مسائل اصلی مورد نظر در این تحقیق را روشن و امکان ساخت مفاهیم و متغیرهای فرضی را فراهم ساخته است."