خلاصة:
تحلیلگفتمان، رویکردی میان رشتهای است که ریشه در زبانشناسی دارد. این اصطلاح برای اولین بارتوسط «زلیک هریس» به کار رفته است. هدف عمده تحلیل گفتمان این است که تکنیک و روش جدیدی را در مطالعه متون، رسانهها، فرهنگها، علوم، سیاست، اجتماع و مواردی مانند آن به دست آورد. بنابراین، تحلیل گفتمان جزء روشهای تحقیق کیفی بوده که جهت کشف معنای به کار رفته در متن یا سخن بهکار میرود و از آن در زمینههای مختلف مانند سیاست، رسانهها و ... استفاده میشود. رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی سیری تکوینی از تحلیل گفتمان در مطالعههای زبانشناختی استکه تحلیلگفتمان را به لحاظ نظری و روششناختی از سطح توصیف متون به سطح تبیین ارتقا داده است و به لحاظ محدوده تحقیق نیزگستره آن را ازسطح بافت موقعیت فرد به سطح کلان یعنی، جامعه، تاریخ و ایدئولوژی وسعت بخشیده است. در تحلیل گفتمان انتقادی نقد ایدئولوژی و قدرت بیش از سایر انواع تحلیل گفتمان مورد توجه قرار دارد. این مقاله در صدد است ضمن معرفی تحلیل گفتمان انتقادی، نظریه پردازان مطرح در این حوزه را به ایجاز معرفی نماید.
Discourse analysis, is an interdisciplinary approach that has its roots in linguistics. The term is used by “Zlykhrys" for the first time. The main goal of discourse analysis is to find the new technique in the study of texts, media, culture, science, politics, and society.
The approach of critical discourse analysis is developmental of discourse analysis in linguistic studies which from individual and methodological points of view has upgraded the discourse analysis from description of texts to explanation level. In critical discourse analysis, the critique of ideology and power is considered more than the other types of discourse analysis. This article has sought the introduction of critical discourse analysis and the well-known theorists in this field.
ملخص الجهاز:
"«یول و براون 5 »، در تعریف تحلیل گفتمان مینویسند: «تحلیلگفتمان، تجزیه و تحلیل زبان در کاربرد آن است، در این صورت نمیتواند منحصر به توصیف صورتهای زبانی مستقل از اهداف و کارکردهایی باشد که - Discourse - VanDijk - Benveniste - Dayan Macdanial - Yule & Brown این صورتها برای پرداختن به آنها در امور انسانی به وجود آوردهاند»(فرکلاف، 1379: 9).
فرکلافرویکرد خود را مطالعه انتقادی زبان مینامد و اولین هدف را که بیشتر جنبه نظری دارد «کمک به تصحیح کم توجهیگسترده نسبت به زبان در تولید، حفظ و تغییر روابط اجتماعی قدرت» و دومین هدف را که عملیتر است «کمک به افزایشآگاهی نسبت به این که چگونه زبان در سلطه بعضی بر بعضی دیگر نقش دارد»، میداند(آقاگلزاده، 1386: 37).
با توجه به سهرویکرد مطرح شده در رابطه با CDA، سه سطح برای این نوع گفتمان به عنوان یک روش تحقیق کیفی قابل تشخیص میباشد: سطح توصیف: در این سطح متن بر اساس مشخصههای زبانشناختی اعم از آواشناسی، واجشناسی، نحو، ساخت - Persuasion - Dissimulation - Herman واژه یا صرف و معنیشناسی و تا حدودی کاربردشناسی، مورد توصیف و تحلیل واقع میشود.
با توجه به موارد یاد شده، میتوان نتیجه گرفت که CDA، به عنوان یک روش در تحقیقات اجتماعی آن هم از نوع کیفی، گامهای مؤثری در جهت بررسی رابطه بین زبان و قدرت با تاکید بر نقش زبان و اهمیت آن در تفسیر گفتارهای اجتماعی، همچنین، مسائلیچون نابرابریهای اجتماعی، شیوههای دستیابی به دموکراسی، مطالعه و تفسیرمتون، پیامهایرسانهها، فرهنگ و سیاست که نگاهی انتقادی به این امور دارد، برمیدارد."