خلاصة:
پژوهشهای انجامشده در حوزۀ عوامگرایی کیفری در نظامهای کیفری مختلف، دادههای ارزشمندی را برای شناسایی سیاستهای واجد این ویژگی درپی داشته است. یافتههای این مطالعات تطبیقی بیانگر آن است که سیاستهای کیفری عوامگرا معمولا سختگیرانه، عامهپسند، نمایشی و احساسی بوده و فاقد مبنای نظری و علمی است. در بسیاری از موارد واکنشهای کیفری عوامگرا در فضای احساسی و هیجانی، بهویژه پس از حوادث مهم جنایی، مطرح میشوند و در تلاشاند تا با توسل به تدابیر کیفری شدید، پدیدههای مجرمانه را در کوتاهترین زمان ممکن کنترل کنند. این رویکرد نیازی به شناخت علمی پدیدههای مجرمانه در خود احساس نمیکند و با استناد به تفسیرهای غیرعلمی از خواست و انتظار عمومی، در صدد سرپوش گذاشتن بر ضعف مبنای نظری سیاستهای کیفری است. همچنین این نگرش در پاسخ به عوامل ناکامی سیاستهای کیفری سختگیرانه در کنترل جرم، روش فرافکنی را در پیش گرفته، ریشۀ تداوم ناامنی را مقاومت در برابر اجرای این سیاستها و نیز وجود گروههای غیرخودی و ناهمگن با اکثریت جامعه تلقی میکند. نگارندگان این مقاله در تلاشاند تا با جمعآوری و تحلیل جلوههایی از سیاستهای کیفری عوامگرا در نظامهای تطبیقی، با استفاده از روش نمونهپژوهی در قوانین کیفری و تحلیل گفتمان مقامهای رسمی سیاست جنایی در بسترهای سیاسی، اجتماعی و حقوقی مختلف، شاخصهایی را برای شناسایی سیاستهای کیفری عوامگرا معرفی کنند. به نظر میرسد آشنایی با تجربۀ نظامهای کیفری توسعهیافته در زمینۀ فرآیند نفوذ اندیشههای عوامگرایانه به سیاستهای کیفری، فرصت مناسبی را برای دستیابی به درک و شناخت عمیق نسبت به بسترهای ظهور این رویکرد و ضرورت اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از سیطرۀ رویکردهای عوامگرایانه بر یافتههای علمی فراهم خواهد ساخت.
ملخص الجهاز:
محمد فرجیها استادیار گروه حقوق دانشگاه تربیت مدرس تاریخ دریافت : ٩٢/٥/١٢- تاریخ پذیرش :٩٢/٦/٢٤ چکیده پژوهش های انجام شده در حوزة عوام گرایی کیفری در نظام های کیفری مختلف ، داده های ارزشــمندی را برای شناسایی سیاست های واجد این ویژگی درپی داشته است .
بااین حال ، پژوهش های انجام شده نشــان می دهد به موازات افزایش میزان شــناخت و سطح آگاهی های عمومی نسبت به جرم و بسترهای اجتماعی - فرهنگی بروز پدیده های مجرمانه ، نگرش مردم نسبت به عدالت کیفری و روش های کنترل جرم نیز به طور زیربنایی دگرگون خواهد شــد.
اگر بپذیریم که گرایش سیاست های کیفری به سوی عوام گرایی در دهه های اخیر در پاســخ به انتظارهای عمومی از دولت و نهادهای مســئول تأمین نظم و امنیت بوده است ، تولید اطلاعات در مورد پیامدهای این سیاست ها و معرفی ظرفیت ها و قابلیت های الگوهای جرم شناختی سیاســت جنایی می تواند فشار افکار عمومی را بر دولت ها و احزاب سیاسی برای توسل به واکنش های غیرعلمی و سرکوب گرانه کاهش دهد.
علاوه براین ، الگوی مداخلۀ مســتقیم مردم در سیاســت گذاری از طریق همه پرســی معمولا در شــرایطی انجام می شود که اطلاعات کافی نســبت به موضوع در اختیار افکار عمومی قرار نمی گیرد یا بحث های کارشناسی مطرح شده در مناظره های تخصصی در سایۀ پردازش ژورنالیستی و رسانه ای از متن به حاشیه رانده می شود.
حاکمیت اندیشه های مبتنی بر جرم شناسی دیگری بر عرصه سیاست گذاری عوام گرای کیفری باعث شده ، برای تهییج مردم در مبارزه با این افراد از عباراتی مانند جنگ نیز استفاده شود.