دین و تئوری روابط بین‌الملل مقالة

چکیده امروزه نظریة تعارض ضروری تئوری روابط بین‌الملل با هنجارهای دینی با چالش‌های عمیقی مواجه است. ‌علاوه‌بر آن، به‌منظور بهره‌گیری از ظرفیت‌های ادیان برای جبران کاستی‌های روند اصلی تئوری روابط بین‌الملل تلاش‌های جدیدی شده است. این مقاله درپی شناسایی زمینه‌های طرح تئوری دینی روابط بین‌الملل است. فرضیة ما این است که دین می‌تواند به‌مثابة بستری مهم برای طرح تئوری‌های هنجارگرا در روابط بین‌الملل عمل کند. در این چهارچوب، استدلال شده است که تصور جدایی ناگزیر دین از عرصة نظری روابط بین‌الملل ریشه در نگاه مضیق و تقلیل‌گرایانه به چیستی و کارکرد تئوری دارد. براین‌اساس، لازم است در ماهیت و کارکرد تئوری روابط بین‌الملل بازبینی شود تا بتوان از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های دین برای طرح تئوری دینی روابط بین‌الملل بهره گرفت. در این مقاله از اسلام به‌مثابة دینی یاد می‌شود که به‌واسطة ظرفیت‌های بیش‌تر هنجارسازی در عرصه‌های گوناگون حیات اجتماعی از زمینه و بستر مناسبی برای پردازش تئوری‌های هنجاری در عرصة روابط بین‌الملل و سیاست خارجی برخوردار است.

در این مقالـه از اسلام به مثابة دینی یاد می شود که به واسطة ظرفیت های بیش تر هنجارسـازی در عرصه های گوناگون حیـات اجتمـاعی از زمینـه و بسـتر مناسـبی بـرای پـردازش تئوری های هنجاری در عرصة روابط بین الملل و سیاست خارجی برخوردار است . در ایـن جـا چندان اهمیتی ندارد که چه دین و مذهبی ، برای ورود به مباحث نظری روابط بین الملـل و تأثیر در آن ، ظرفیت و قابلیت بیش تری دارد؛ آن چه مهم است این که در عصر جهـانی شـدن به موازات توسعة هنجارهای مدرن در روابط بین الملل نقش هنجارهـای دینـی نیـز درحـال تقویت است و تئوری روابط بین الملل را تحت تأثیر قرار می دهد. فرضـیة مقاله این است که با توجه به حضور و نفوذ پیدا و پنهان دین در لایه های گوناگون زنـدگی اجتماعی انسان ها، ازجمله روابط بین الملل ، و نیز غفلت مکاتب اثبات گـرا یـا پوزیتیویسـتی (positivistic) از اهمیت نقش ارزش های دینی و فرهنگی دین می تواند بستری مهـم بـرای طرح تئوری های هنجارگرا در روابط بین الملل باشد. بر این نظریه از جنبه های گوناگون نقدهای مهمی وارد شد؛ یکی جهان پس از وسـتفالیا آن چنان که وصف می شود غیر دینی نشد، زیرا بقای امپراتـوری مقـدس روم بـر آن صـحه می گذارد؛ هم چنین تصوری ناپخته است که صلح وستفالیا غلبة نیروهای مادی و افول دین را در روابط بین الملل دربر دارد.