خلاصة:
نیمه غربی کشور ایران در همجواری با بیابانهای بزرگی قرار دارد که گردو غبار این بیابانها به طور مستمر نیمه غربی آنرا تحت تأثیر خود قرار داده و اثرات مخربی را در این بخش از کشور به وجود میآورند. شناخت الگوی فضایی این گردو غبارها در زمینه برنامه ریزی دقیق برای شناسایی، جلوگیری و کاهش اثرات آنها کمک شایانی به ما میکند. لذا هدف از تحقیق حاضر تحلیل فضایی پدیدهی گردو غبار در نوار غربی کشور ایران در بازه زمانی 1990 تا 2009 میلادی میباشد. برای این کار آمار روزانه گردو غبار با کد (06) و میزان دید افقی مربوط به آن در 23 ایستگاه سینوبتیک غرب کشور از سازمان هواشناسی کشور دریافت و به صورت روزانه، ماهیانه و سالانه محاسبه شد. سپس نقشه پهنه بندی آن برای کل دوره و سال 2009 در محیط نرم افزاری GIS ترسیم شد. نتایج بدست آمده نشان داد که میزان گردو غبار ورودی در طول دوره دارای یک بیشینه در استان خوزستان میباشد و هرچه از جنوب به سمت شمال و از غرب به شرق در منطقه مورد مطالعه پیش میرویم از میزان گردو غبار کاسته میشود. ایستگاه هواشناسی دزفول با 1861 روز بیشترین و ایستگاه هواشناسی خوی با 42 روز کمترین میزان روز گردو غباری را در طول دوره داشتهاند. همچنین تحلیل نقشه پهنه بندی سال 2009 نشان میدهد که الگوی فضایی گردو غبارها در سالهای اخیر خصوصا سالهای 2008 و 2009 دچار تغییرات محسوسی شده و یک بیشینهی گردو غباری دیگر نیز در غرب کشور یعنی استان کرمانشاه به وجود آمده است.
ملخص الجهاز:
علاوه برچين از ديگر منابع اصلي توليد گردو غبار در جهان بيابان صحرا در شمال افريقا، بيابانهاي جنوب غرب قاره آسيا و بيابان استراليا را ميتوان نام برد، به طوري که مطالعه بر روي سواحل غربي افريقا در يک دورهي ٣٠ ساله (١٩٧١-٢٠٠٠) براي ٢٧ ايستگاه سينوپتيک نشان داد که بيشترين گرد و غبارها در اين منطقه در ماه هاي نوامبر تا فوريه است که بر اثر بادهاي تجارتي شمال شرق از جنوب صحراي افريقا به اين منطقه حمل ميشوند (٢٠٠٧٩٠٨٨,Anuforom).
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل (٣) پهنه بندي مجموع تعداد روزهاي گردو غباري در طول دوره انتخابي بررسي دقيق شکل (٣) و جدول (٢) نشان ميدهد که ايستگاه دزفول با ١٨٦١ روز ( ميانگين ٩٣ روز در سال ) بيشترين تعداد روز گرد و غبار را در طول دوره داشته است و پس از ان ايستگاه اهواز با ١٥٩٨ روز ( ميانگين سالانه ٨٠ روز ) در مرتبه دوم قرار دارد.
به طوري که روند افزايش گرد و غبار در منطقه ي مورد مطالعه از جنوب به شمال در کل دوره تغيير کرده و الگوي فضايي ان در سال ٢٠٠٩ نشان از ٢ هسته ي بيشينه ي گرد و غباري دارد، که يکي استان خوزستان در جنوب غرب و ديگري استان کرمانشاه در غرب کشور ميباشد.
Wang Shigong, Jinyan Wang, Zijiang Zhou, Kezheng Shang, (2005) Regional characteristics of three kinds of dust storm events in China, Atmospheric Environment 39 (2005) 509–520.