خلاصة:
شکل گیری جنبش های اسلامی در کشورهای منطقه خاورمیانه تحت تاثیر زمینه های فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی قرار دارد. هویت یابی فرهنگی ، مشکلات اقتصادی ، نظام های دیکتاتوری از جمله مشکلات مردم این کشورها بوده است . دولت مردان این کشورها وابسته به جریان سلطه بودند و در جهت حفظ امنیت رژیم صهیونیستی و حضور موثر ایالت متحده آمریکا در منطقه گام های موثری برداشته اند. اما مردم این کشورها با شناخت اوضاع خود و عوامل عقب ماندگی شان در صدد احیای تعالیم دینی برآمده اند. وقوع انقلاب در کشورهای اسلامی همان طور که فرصت هایی را برای کشورهای اسلامی ایجاد نموده ، چالش های جدیدی را نیز برای مسلمانان و کشورهای اسلامی شکل داده است . زمینه ی آسیب های پیش رو بیداری اسلامی در کشورهای منطقه در دو سطح داخلی و خارجی قابل طرح و بحث می باشد. از یک سو رقابت داخلی احزاب و گروه های مختلف در داخل این کشورها چالش مهمی برای بیداری اسلامی در این کشورها است . از سوی دیگر همزمان با این تغییر و تحولات ، دخالت کشورهای غربی مانند آمریکا و اسرائیل و سایر کشورهای غربی در این جوامع کاهش یافته است . بنابراین کشورهای غربی بر علیه بیداری اسلامی دست به فعالیت خواهند زد. آن ها به شیوه های مختلف از جمله ایجاد جنگ داخلی ، نفوذ در سیستم حکومتی و تحریم اقتصادی کشورها برای تحریف انقلاب تلاش خواهند نمود. مقاله حاضر می کوشد با استفاده از روش اسنادی - کتابخانه ای ، ضمن تبیین اهداف و زمینه های شکل گیری بیداری اسلامی به چالش های پیش رو در کشورهای منطقه خاورمیانه بپردازد.
ملخص الجهاز:
بیداری اسلامی و چالش های پیش رو در کشورهای خاورمیانه دکتر مهدی ناظمی اردکانی ١، احمدعلی امام ٢، سیدمهدی جانفشان ٣، مجید نجات پور٤ چکیده شکل گیری جنبش های اسلامی در کشورهای منطقه خاورمیانه تحت تاثیر زمینه های فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی قرار دارد.
بیداری اسلامی جنبشی اصلاحی است که با شناخت واقعیت های موجود در جامعه اسلامی از دو قرن پیش آغاز شده و در صحنه های علمی و عملی روزبه روز تکامل یافته و تا به امروز ادامه دارد و در حال حاضر به عنوان یک واقعیت در صحنه سیاسی و اجتماعی جهان اسلام و دنیای بشیریت ، نقش آفرینی می کند (خواجه سروی ، ١٣٩١: .
همچنین با وجود اینکه بیداری اسلامی در هر کشوری باید در چارچوب شرایط سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی آن تحلیل شود اما نمی توان علل کلی و زمینه های مشترک بروز این نهضت ها را نادیده گرفت .
در اولین اجلاس بین المللی تهران با موضوع «جوانان و بیداری اسلامی » که در تاریخ ١٣٩٠/٦/٢٦ و با حضور جمع زیادی از اندیشمندان ، روشنفکران و نخبگان جهان اسلام برگزار شد، می توان اهداف و زمینه های شکل گیری تحولات اخیر را به عنوان ظرفیتی برای الگودهی انقلاب اسلامی تبیین کرد.
با توجه به این موج عظیم که دشمنان مسلمانان از جمله آمریکا و رژیم صهیونیستی خود را در حال غرق شدن می بینند، در تلاش اند تا با افزایش فشارهای سیاسی ، نظامی ، اقتصادی و فرهنگی بر آن ها و هم چنین ایجاد شکاف عمیق میان اقوام و فرقه های مذهبی و تبدیل اختلافات به جنگ های خونین داخلی از بروز و ظهور حکومت های مردمی و اسلامی جلوگیری نمایند.