خلاصة:
هدف: شناسایی داده های توصیفی و روابط کتابشناختی به کاررفته در پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی ایران است. میزان انطباق این داده ها که براساس قوانین فهرستنویسی انگلوامریکن ایجاد شده اند، با استاندارد آر.دی.ای سنجیده شده است. روش/رویکرد پژوهش: کاربردی به روش پیمایشی- توصیفی. روش گردآوری داده ها مشاهده ای و تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از سه سیاهه وارسی استفاده شده است. یافته ها: عناصر مربوط به نواحی «عنوان و شرح پدیدآور»، «نوع منبع»، «ناحیه نشر» و «ناحیه توصیف فیزیکی» بیشترین کاربرد را در میان هشت ناحیه توصیف کتابشناختی به خود اختصاص داده اند. همچنین بررسی انواع روابط کتابشناختی به کاررفته در پیشینه های کتابخانه های دیجیتالی نشان داد که دو رابطه هم ارز و اشتقاقی بیشترین کاربرد، و دو رابطه همراهی و توالی کمترین کاربرد را داشته اند. انطباق ویژگی های موجودیت های اثر، برداشت، قالب و مدرک استاندارد آر.دی.ای. با داده های توصیفی موجود در پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی نشان داد که اکثریت ویژگی های تعریف شده در موجودیت های اثر، برداشت و مدرک در پیشینه ها وجود نداشته و در موجودیت قالب نیز انطباق بسیار کمی وجود داشته است. نتیجه گیری: باتوجه به اینکه هر یک از ویژگی های موجودیت های آر.دی.ای. براساس نیازهای تعریف شده در دو الگوی مفهومی پایه آن (اف.آر.بی.آر. و فراد) تعریف شده اند و هر یک قادر به برآوردن یکی از این نیازها هستند، لازم است مفهوم و کارکرد هر یک از عناصر داده ای مورد نیاز برای ارائه در پیشینه های کتابشناختی مشخص و تعریف شوند و به درستی در پیشینه های کتابشناختی ارائه گردند.
ملخص الجهاز:
همچنین بررسی انواع روابط کتابشناختی به کار رفته در پیشینه های کتابخانه های دیجیتالی نشان داد که دو رابطه هم ارز و اشتقاقی بیشترین کاربرد و دو رابطه همراهی و توالی کمترین کاربرد را داشته اند انطباق ویژگیهای موجودیتهای اثر برداشت قالب و مدرک استاندارد آر دی ای با دادههای توصیفی موجود در پیشینه های کتابشناختی کتابخانههای دیجیتالی نشان داد که اکثریت ویژگیهای تعریف شده در موجودیتهای ،اثر برداشت و مدرک در پیشینهها وجود نداشته و در موجودیت قالب نیز انطباق بسیار کمی وجود داشته است.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که سازمان مادر میتواند به همراه کتابخانه دیجیتالی دارای سایر اشکال کتابخانه ای نیز باشد کتابخانههای معرفی شده بر اساس شاخصهای این پژوهش عبارتند از: کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علوم پزشکی ،شیراز مرکز تحقیقات مخابرات ایران پژوهشگاه نیرو دانشگاه امیرکبیر مؤسسه اهل البیت دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران کتابخانه دیجیتالی تبیان ،دید مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری دانشگاه علم و صنعت، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ،ایران دانشگاه شریف و دانشگاه تهران نادی راوندی (۱۳۸۸) معتقد است ١٤ شاخص اصلی باید در طراحی کتابخانه های دیجیتالی در نظر گرفته شوند این شاخصها عبارتند از : منابع تمام متن دسترسی مطمئن و پایدار، قالب منابع جست وجو و بازیابی منابع چاپی در کنار دیجیتالی، کاربران خاص، مجموعه سازی نیروی متخصص قابلیت همکاری با دیگر کتابخانه ها، سازماندهی حق مالکیت معنوی خدمات استاندارد و استانداردسازی و توسعه و تجهیز زیرساختها».