کتاب: طبیعیات و حکمت قدیم؛ گزارشی پیرامون «فن سماع طبیعی» و «دانشنامه ی علایی» (بخش دوم) مقدمة ومراجعة

»3 ابن سینا در همة آثار مهم خود، کوشیده است از علوم کلی تا طبیعی و ریاضی و نیز منطق را مورد بحث قرار دهد و این امر بجز شفا، در نجات و اشارات و تنبیهات و دانشنامة‌علایی کما بیش دیده می شود و البته کتاب اخیر تفاوت‌هایی با بقیه دارد: «با وجود این که کتاب دانشنامة‌علایی از نظر کمیت و حجم، به تألیف دیگر همین مؤلف موسوم به کتاب النجاة نزدیک و اندکی از آن بزرگتر است، مع الوصف کتاب مزبور در زبان فارسی همان مقام را دارد، که کتاب الشفاء تألیف همو در زبان عربی دارا است. »6 آنچه دربارة فن سماع طبیعی و ترجمة استاد فروغی گفته شد، و نکاتی که دربارة بخش طبیعیات از دانشنامة‌علایی بیان گردید، از جهت شباهت مقصد دو حکیم بزرگ ایران است که هر یک در آغاز عصری مهم، کوشش کردند تا زبان فلسفی فارسی را غنا و استغنایی در خور بخشند. به هر حال، در دانشنامه علایی، حجم کثیری از واژگان حکمی و فلسفی یا علمی و طبیعی به زبان پارسی دیده می‌شود و برخی محققان معتقدند که شیخ با استفاده از پیشوندها و پسوندهای کارآمد زبان فارسی، واژگان تخصصی متعددی نیز پیشنهاد کرده که ارزش آن‌ها بیش از آن که به خلق آثار فارسی شیخ‌الرئیس مربوط باشد، به روش و ذوق خاص او در این گونه پیش نهاده‌های واژگانی باز می‌گردد.