خلاصة:
هویت فرهنگی یکی از ابعاد اصلی ساختار هویت است و پرداختن به آن در اوضاع کنونی کشور بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد. این مقاله که برگرفته از طرحی پژوهشی با همین عنوان است، در پی بررسی متعینهای تاثیرگذار بر هویت فرهنگی دانشآموزان دبیرستانی در شهر اسدآباد از توابع استان همدان است. روششناسی پژوهش حاضر مبتنی بر کار پیمایشی است و واحد تحلیل آن دانشآموز دبیرستانی است. حجم نمونه 364 نفر بوده و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه و با روش نمونهگیری طبقهای متناسب جمعآوری شده است.یافتهها نشان دادند که بین متغیر وابسته (هویت فرهنگی) و متغیرهای مستقل (تحصیلات والدین، درآمد خانواده، شغل والدین، تعهد مذهبی عملی، مشارکت سیاسی، استفاده از رادیو داخلی، استفاده از تلویزیون، استفاده از روزنامه) در سطح اطمینان 95درصد رابطة معناداری وجود ندارد. با وجود این، متغیرهای مستقل مذکور از طریق متغیر واسط عزت نفس بر متغیر وابستة هویت فرهنگی تاثیرات معناداری داشتهاند.
ملخص الجهاز:
یافتهها نشان دادند که بین متغیر وابسته (هویت فرهنگی) و متغیرهای مستقل (تحصیلات والدین، درآمد خانواده، شغل والدین، تعهد مذهبی عملی، مشارکت سیاسی، استفاده از رادیو داخلی، استفاده از تلویزیون، استفاده از روزنامه) در سطح اطمینان 95درصد رابطة معناداری وجود ندارد.
پورجبلی در رسالة کارشناسی ارشد خود با نام «بررسی عوامل مؤثر بر شکلگیری هویت اجتماعی- فرهنگی جوانان شهر ارومیه» به این نتیجه رسیده است که روابط معناداری بین متغیرهای احساس تعلق به خانواده و مدرسه، انتظارات خانواده از فرد، سواد والدین، نواحی مختلف تحصیلی و استفاده از رسانههای تصویری با شکلگیری هویت اجتماعی و فرهنگی وجود دارد (پورجبلی، 1375).
بر همین اساس متغیرهای برگرفته از نظریههای مختلف جامعهشناختی و روانشناختی در الگوی تحلیلی پژوهش آمده است؛ مثلا میتوان به متغیر عزت نفس (آلپورت و اریکسون)، تعهد (مارشیا)، جامعهپذیری بهطور عام (تعاملگرایی نمادین)، جامعهپذیری فرهنگی بهطور خاص (پارسونز)، وسایل ارتباط جمعی (تعاملگرایی نمادین)، پایگاه اجتماعیاقتصادی (نظریة هویت) اشاره نمود (کالون، 1994؛ هالند و دیگران، 2001؛ تمپل، 2006؛ نیکلسون و سیدمن، 2008).
فرضیههای تحقیق متغیرهای مستقل در این تحقیق عبارتاند از تحصیلات والدین، رابطة والدینی، درآمد خانواده، استفاده از رسانهها (شامل رادیو، تلویزیون و روزنامه)، خانواده، گروه دوستان، مدرسه، تعهد مذهبی (تعهد مذهبی عقیدتی و تعهد مذهبی عملی)، مشارکت سیاسی و عزت نفس که در ارتباط با متغیر وابستة هویت فرهنگی فرضیه سازی شده و مورد آزمون قرار گرفتند.
همچنین، میزان تأثیر علی غیرمستقیم از طریق متغیر واسط (عزت نفس) برای متغیرهای جامعهپذیری فرهنگی از طریق دوستان 4/6 درصد، جامعهپذیری فرهنگی 9/3، مشارکت سیاسی 8/5، رابطة والدین در خانواده 2/6، درآمد خانواده 2/4، تعهد مذهبی از بعد عملی 5/4 و تعهد مذهبی از بعد عقیدتی 4/4 است.