خلاصة:
مهدی اخوان ثالث (م. امید) از مشهورترین چهرههای شعر معاصر ایران است. وی در سال 1307 شمسی در مشهد متولد شد و در شهریورماه 1369 در تهران درگذشت. اخوان در طول عمر هنری خود مجموعا یازده دفتر شعر، سه دفتر گزینه اشعار و چند اثر منثور (مقاله، تحقیقات ادبی و قصه) منتشر ساخت.مشهورترین دفتر شعری اخوان، “زمستان” و مشهورترین شعر این دفتر نیز “زمستان” است که در این نوشتار بررسی شده. زمستان در قالب آزاد (نیمایی) و در بحر هزج (مفاعیلن) سروده شده است. دارای دو قافیه بیرونی و درونی است و از ردیف نیز برخوردار است. از دیگر ویژگیهای آن، توجه به موسیقی شعر است که از طریق واجآرایی، تناسب و تکرار ایجاد شده است.“زمستان” از لحاظ تصویری بسیار غنی است و نزدیک به سی تشبیه، کنایه، استعاره و نماد دارد. آرکائیسم زبانی که از ویژگیهای سبک شخصی اخوان است در آن نمود بارزی دارد. بیش از سی مورد باستانگرایی واژگانی و نحوی در آن دیده میشود. چندین ترکیب نو و چند اصطلاح محاورهای نیز در آن وجود دارد.
ملخص الجهاز:
"این ویژگی سبک شخصی او در زمستان نیز همچون دیگر اشعار او جلوهگر است؛ ترکیباتی همچون: گرمگاه / گرمگاه سینه / مسیحای جوانمرد / پیر پیرهنچرکین / لولیوش / لولیوش مغموم / سنگ تیپاخورده / دشنام پست آفرینش / بیرنگ بیرنگ / میهمان سال و ماه / صحبت سرما و دندان/ سرخی بعد از سحرگه / گوش سرمابرده / سیلی سرد / سپهر تنگمیدان / تابوت ستبر / ظلمت نهتو / مرگاندود / بلورآجین الف - 4) جنبه القایی واژگان برخی واژگان به کار رفته در شعر زمستان اعم از لغات کهنه و نو، کلماتی با بار معنایی منفی هستند.
تعداد این لغات در مجموع چهل و چهار مورد و در کلیت شعر آمار قابل ملاحظهای است؛ لذا میتوان نوعی نگرش ناتورالیستی را در آن مشاهده کرد که سعی در انعکاس زشتیها و پلیدیهای جامعه دارد: سر در گریبان [بودن] / تاریک / لغزان / اکراه / سرما / سخت / سوزان / ابر / تاریک / دیوار / چرکین / ناجوانمردانه / سرد / مغموم / تیپاخورده / رنجور / دشنام / پست / ناجور / لرزیدن / تگرگ / مرگ / سرما / فریب / سرما / سیلی / سرد / زمستان / تنگمیدان / مرده / تابوت / ظلمت / مرگاندود / شب / دلگیر / بسته / سر در گریبان [بودن] / ابر / خسته / غمگین / اسکلت / دلمرده / غبارآلوده / زمستان الف - 5) استفاده از زبان محاوره همچنانکه گفته شد اخوان کلمات و ساختارهای دستوری کهن را با لغات و ترکیبات امروزی درهم آمیخته است."