خلاصة:
با توجه به اهمیت شکر بهعنوان یک کالای راهبردی، در این مقاله وضعیت بازار آن در کشور طی دوره زمانی (1391-1380) مورد بررسی قرار گرفته است. بررسیها نشان میدهند که میزان تولید قند و شکر در کشور تحت تاثیر افزایش سطح زیرکشت نیشکر و افزایش ضریب استحصال از 8/837 هزارتن در سال 1380 به 3/1124 هزارتن در سال 1391 افزایش یافته است، با این حال بهدلیل بالا بودن مصرف سرانه قند و شکر در کشور (حدود 30 کیلوگرم) بخش قابلتوجهی از نیاز مصرفی جامعه از طریق واردات تامین میشود. طی دوره مذکور با کاهش سطح زیرکشت چغندرقند و افزایش سطح زیرکشت نیشکر سهم چغندرقند از تولید قند و شکر کاهش و سهم نیشکر افزایش یافته و به هم نزدیک شده است. یکی از ابزارهای تنظیم بازار برقراری تعرفه است که در این ارتباط تعرفه واردات شکرسفید و شکرخام از 150 و 130 درصد در نیمه اول سال 1384 به 10 و 4 درصد در فروردین ماه 1385 تا آذر ماه 1386 کاهش یافت که باعث حداکثر شدن میزان واردات در سال 1385 (2527 هزارتن) و کاهش قابل توجه میزان تولید قند و شکر کشور طی سالهای (1388-1386) گردید. در سال 1391 تعرفه واردات شکر سفید 70 درصد، شکر خام 5 درصد و میزان واردات شکر 1680 هزارتن بوده است. محاسبه شاخص هرفیندال- هریشمن در بازار تولید قند و شکر کشور در سال 1391 نشان میدهد که این صنعت از وضعیت رقابتی برخوردار میباشد.
ملخص الجهاز:
بررسي ها نشان مي دهند که ميزان توليد قند و شـکر در کـشور تحت تأثير افزايش سطح زيرکشت نيشکر و افزايش ضـريب استحـصال از ٨٣٧/٨ هـزارتن در سـال ١٣٨٠ بـه ١١٢٤/٣ هزارتن در سال ١٣٩١ افزايش يافته است ، با اين حال به دليل بالا بودن مصرف سرانه قنـد و شـکر در کشور (حدود ٣٠ کيلوگرم ) بخش قابل توجهي از نياز مصرفي جامعه از طريق واردات تأمين مـي شـود.
توليد چغندرقند نگاهي به جدول (١) نشان مي دهد که روند نوسان هاي توليد چغندرقنـد تحـت تـأثير رونـد تغييـرات سـطح زيرکشت آن نزولي بوده است ، به طوري که از ٤٦٤٩ هزارتن در سال ١٣٨٠ به ٤٠٧٣/٥ هزارتن در سـال ١٣٩١ کاهش يافته و کمترين مقدار آن مربوط به سال ١٣٨٧ حدود ١٨٢٩/٣ هزارتن بوده است (نمودار ١).
با اين حـال ، شايان ذکر است با توجه به کاهش سطح زيرکشت چغندرقند و نيشکر طـي دوره (١٣٨٨-١٣٨٥) ميـزان توليد قند و شکر نيز با کاهش مواجه شده ، به طوري که طي دوره مورد بررسي کمترين ميزان توليد قند و شکر مربوط به سال ١٣٨٧ (معادل ٥٥٢/٧ هزارتن ) مي باشد.
١٠٠ × (چغندرقند مصرف شده در کارخانه /شکر توليد شده از چغندرقند)= راندمان صنعتي چنانچه در نمودار (٥) ملاحظه مي شود طي دوره مورد بررسي راندمان صـنعتي توليـد شـکر از چغندرقنـد همـراه بـا نوسان هايي افزايشي بوده و از ١٢/٢ درصد در سال ١٣٨٠ به ١٤/٤ درصد در سال ١٣٩١ رسـيده اسـت ، همچنـين رانـدمان 1 توليد شکر از نيشکر نيز از١٠/٥ درصد در سال ١٣٨٨ به ١٠/٩ درصد در سال ١٣٩١ افزايش يافته است .