خلاصة:
با توجه به اینکه انرژی از دیرباز نقش مهمی را در اقتصاد ایران به خود اختصاص
داده است موضوع کارایی انرژی از موضوعات بسیار مهم تلقی میشود.پالایشگاهها در
حالی که خودشان تبدیلکننده و تولیدکننده انرژی هستند جزء بالاترین مصرفکنندگان
انرژی نیز محسوب میشوند.اندازهگیری عملی کارایی از طریق برنامهریزی خطی، به
نام AED (تحلیل فراگیر دادهها)صورت میگیرد.این روش ناپارامتریک مبتنی بر
یکسری بهینهسازیها با استفاده از برنامهریزی خطی است.در این روش میتوان تابع
هدف(ستاده)را با توجه به نهادههای مشخصی حداکثر نمود و یا با استفاده از دوگان آن
عوامل تولید را با توجه به میزان مشخصی محصول حداقل نمود.همچنین با استفاده از شاخص
مالم کوئیست میتوان بهرهوری را برای تکتک بنگاهها محاسبه کرد و تغییرات
بهرهوری را به دو بخش تغییرا ناشی از کارایی فنی و تکنولوژی تقسیم نمود.در
این مطالعه کارایی و بهرهوری در 7 پالایشگاه نفت ایران طی سالهای
1382-1376 محاسبه شده است نتایج به دست آمده نشانگر این است میزان متوسط کارایی
مقیاس در پالایشگاهها در طی سالهای 1382-1376 با فرض بازدهی ثابت به مقیاس، به
ترتیب برابر با 63، 71، 66، 66، 69، 69، 67 درصد میباشد.به عبارت دیگر
پالایشگاههای منتخب در صورت دسترسی به مقیاس بهینه و کارا بودن(قرار داشتن بر روی
تابع مرزی)میتوانند در مجموع در طی سالهای 1382-1376 به ترتیب 37، 29، 34، 34،
31، 31، 33 درصد از هزینههای خود را کاهش دهند در حالی که میزان محصول آنها باقس
بماند.در طی سالهای 1382-1376 کل پالایشگاهها دارای بازدهی کاهنده به مقیاس
میباشند. در طی سالهای 1382-1376 پالایشگاه آبادان پایینترین کارایی را داراست
که مهمترین دلیل آن ناکارایی نیروی کار در این پالایشگاه است به این مفهوم که
پالایشگاه آبادان نسبت به پالایشگاههای دیگر و با توجه به ظرفیت خود از نیروی کار
زیادی استفاده میکند.به علاوه پالایشگاه تبریز از بالاترین کارایی برخوردار
است.راجع به بهرهوری در پالایشگاهها در کل میتوان گفت شاخص بهرهوری در تمامی
پالایشگاهها بهطور میانگین در طی سالهای 1382-1376 بهصورت جزئی افزایش یافته که
این بیانگر بهبود در کارایی پالایشگاههاست.
ملخص الجهاز:
"ilamtoh@1980-hhg-a:liam-E این مطالعه کارایی و بهرهوری در 7 پالایشگاه نفت ایران طی سالهای 1382-1376 محاسبه شده است نتایج به دست آمده نشانگر این است میزان متوسط کارایی مقیاس در پالایشگاهها در طی سالهای 1382-1376 با فرض بازدهی ثابت به مقیاس، به ترتیب برابر با 63، 71، 66، 66، 69، 69، 67 درصد میباشد.
تحت شرایط بزدهی ثابت به مقیاس (SRC) و عوامل تولیدی که در این تحلیل در نظر گرفته شده در سل مذکور پالایشگاه تبریز، شیراز و بندرعباس در مقایسه با پالایشگاههای دیگر کارا نمایان شدهاند که تبریز مقام اول را به خود اختصاص داده و افزایش کارایی در بندرعباس مربوط به تعدیل نیروی انسانی در طی این سالها و همچنین افزایش رد تولید فرآوردههای مفید این پالایشگاهها میباشد و بقیه پالایشگاهها ناکارا به شمار میآیند.
ناکاراترین پالایشگاه در سال 1377 نیز با توجه به عواملی که در محاسبات در نظر گرفته شده، آبادان با مقدار کارایی حدود 30 درصد میباشد علت پایین بودن کارایی در این پالایشگاه تعداد زیاد نیروی کار است این پالایشگاه میتواند در صورت کارا شدن 70 درصد نسبت به آنچه در حال حاضر از نهادههای مربوط استفاده میکند کمتر هزینه نموده و همان میزان تولید را داشته باشد.
رد طی سالهای 1378-1377 شاخص بهرهوری برابر با 081/1 میباشد بدین معنا که با همان سطح از نهادههای مصرفی ذکر شده تولید به میزان اندک 8 درصد افزایش یافته است که این افزایش جزئی در بهرهوری بیشتر مربوط به تحولات تکنولوژیکی میباشد(مقداری از این افزایش با کاهش جزئی در هر یک از کاراییهای فنی و مدیریتی و مقیاس جبران میشود)."