خلاصة:
توجه به بحث مالیات را می توان از ابعاد گوناگون مورد کند و کاو قرار داد. در این میان، سنجش کارایی هر نظام مالیاتی از ابعادی است که پرداختن به آن از هر جهت حائز اهمیت است. در این مقاله این موضوع در دو مقطع زمانی 1385 و 1388 (سال دوم و پایانی برنامه چهارم) در اقتصاد ایران و به تفکیک استان های کشور مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است. برای امکان این مقایسه و ایجاد همگنی، استان های کشور بر اساس تقسیم بندی وزارت صنعت، معدن و تجارت در طرح آمایش صنعتی و معدنی به سه گروه توسعه یافته، کمتر توسعه یافته و توسعه نیافته تقسیم شده اند. علاوه بر آن، از سه معیار تعداد کارکنان، ارزش افزوده بخش های صنعت و خدمات و نیز تعداد اظهارنامه های منابع مالیاتی به عنوان ورودی و از معیار میزان مالیات دریافتی (مالیات مستقیم و مالیات بر کالا و خدمات) به عنوان خروجی نظام مالیاتی استفاده شده است. نتایج این پژوهش که با روش تحلیل پوششی داده ها صورت گرفته، نشان دهنده تمایزات آشکار کارایی نظام مالیاتی، حتی در گروه استان های همگن از حیث توسعه صنعتی (عدم توسعه صنعتی) و به نفع استان های توسعه نیافته از این حیث است. این یافته مبین آن است که نظام مالیاتی می تواند با افزایش کارایی خود، به ویژه در استان های توسعه یافته و کمتر توسعه یافته صنعتی، میزان مالیات قابل دریافت را به صورت معنی داری افزایش دهد.
ملخص الجهاز:
نتـایج ایـن مطالعـه کـه از داده هـای ٢٨ استان کشور و روش تحلیل مرزی تصادفی طی دوره ٨٥-١٣٧٩ استفاده نموده ، نشان دهنده آن است که در زمینه مالیات مشاغل به طور متوسط کارایی در دوره مـذکور، بـرای اسـتان هـای توسـعه یافتـه بدون تهران ٧٢/٣ درصد و برای استان های کمتر توسعه یافته ٦٦/٥ درصد بـوده اسـت .
علاوه بر آن ، همان گونه که در نمودارهای شماره (١) و (٢) می توان مشاهده نمـود، نتـایج ایـن پژوهش نشان دهنده تمایزات آشکار کارایی نظام مالیاتی در دو سال مورد بررسی اسـت بـه طـوری که حتی با در نظر نگرفتن دو استان تهران و بوشـهر نیـز کـارایی ادارات مالیـاتی اسـتان هـای دارای رتبه های سوم (خوزستان در سـال ١٣٨٥ و هرمزگـان در سـال ١٣٨٨) بـیش از چهـار برابـر کـارایی استان های دارای رتبه ٣٠ام (خراسان شمالی در سال ١٣٨٥ و کهگیلویه و بویراحمد در سال ١٣٨٨) بوده است .
/ نمودار ٣ - کارایی ادارات مالیاتی استان های توسعه یافته کشور بر اساس توسعه صنعتی : ١٣٨٥ منبع : محاسبات محقق با توجه بـه نمـودارهـای شـماره (٥) و (٦) مـی تـوان بیـان نمـود، تمـایزات ذکـر شـده در میـان استان های کمتر توسعه یافته صنعتی با شدت بیشتری نسبت به استان هـای توسـعه یافتـه صـنعتی بـروز نموده و در این گروه اغلب استان ها در هر دو سال مورد بررسی با فاصله زیادی در کـارایی نـسبت به استان تهران و هرمزگان قرار گرفته اند.
"Efficiency Estimation of Income Tax on Businesses and Legal Entities in the Provinces", Quarterly Journal of Taxation, 7, 45-64 (In Persian).
“Effort to Calculate the Efficiency of Tax Administration and Tax Affairs of the Country's Provinces: Data Envelopment Analysis", Economic Journal, 2, 139-165(In Persian).