خلاصة:
این نوشتار، با تکیه بر این نکته که رویدادهای فرهنگی صد سال اخیر ایران و جهان عرب سخت شبیه هم است، دو نشریة جریانساز ایرانی و مصری- سخن و آپولو- را مورد بررسی قرار میدهد. هنوز صدای این دو نشریه تاثیرگذار را که حلقة پیوند ادبیات سنتی و مدرن به شمار میروند، میتوان از دیوارة زمان شنید. در این مقاله ابتدا به اجمال این دو نشریه که به همت خانلری و ابوشادی منتشر میشدند، معرفی شده است. در پایان به برخی قدرمشترکهای این دو نشریه اشاره شده است؛ قدر مشترکهایی مانند وارد کردن حال و هوایی جدید در حوزة شعر، گسترش شعر تمثیلی و نمایشی، وضع مبانی و معیارهای جمالشناسی جدید، رویکرد اعتدالی به ادبیات اروپا بهویژه شعر، ترجمه و نقد؛ چاپ و انتشار آثار شعری و تحقیقاتی مدرن، معرفی و شناسایی بسیاری از چهرههای شاخص ادبیات عرب و ایران برای اولین بار، به دور بودن هر دو نشریه از گرایشهای سیاسی و حزبی و نظریهپردازی و جریانسازی هر دو نشریه در حوزة شعر.
Appolo in Egept and Sokhan in Iran were two influential literary journals in Arabic and Persian Literature ، respectively. They are placed between classic and romantic poetry. This article aims at introducing these two journals and uncovers some resemblances between them. Appolo was the official organ of "Appolo Society" in Cairo and was edited by the great romantic poet، Abu Shady and Sokhan was published under the editorship of Parviz-e Natel-e Khanlary by some college graduates. The present author's account of the resemblances between these two journals zones at introducing a fresh atmosphere in poetry especially romanticism، improving allegoric and dramatic poetry، establishing modern aesthetics، adopting a temperate approach to European literature، and taking a nonpolitical position. Finally، the paper briefs many letter men and poets in Arabic and Persian literature.
ملخص الجهاز:
"دو نشریه سخن و آپولو ـ که در بدو امر ارگان رسمی دو جمعیت نوین «جماعت آپولو» و «جامعة لیسانسیههای دانشسرای عالی» بودند ـ از میان دیگر نشریاتی که در آن روزگار منتشر میشد، تأثیرگذارتر بودند، چنانکه هنوز میتوان صدای تجدد اعتدالی آنها را از دیوارة زمان شنید و زیر لب این سرودة ابوتمام، شاعر عرب را زمزمه کرد: ثم انقضت تلک السنون و اهلها کــانـهـا و کـانـهـم احـلام1 این دو نشریة جریانساز معاصر نماینده واقعی جریان نوگرایی بودند که کشورهای اسلامی (ایران و مصر) در مواجهه با تمدن جدید در یک موقعیت تاریخی ـ فرهنگی مشابه به آن روی آوردند.
اغلب مطالبی که در این مجله وزین به چاپ میرسید، عمدتا در موضوعهای زیر بود: 1) داستانهای نویسندگان معاصر2) سرودههای ابداعی شاعران معاصر3) مقالات فلسفی و اجتماعی4) معرفی نقاشی مدرن5) معرفی و نقد کتاب6) نشر اخبار فرهنگی جهان4 3) مجله آپولو أبــولو مـرحبا بک یا أبولو فأنک من عکاظ الشعر ظل (احمدشوقی5) در نیمه نخست سده بیستم که حوادث شگرف و شگفتی در گوشه و کنار جهان، بهویژه اروپا روی داد، در سرزمینهای عربی نیز هم، بهویژه کشور مصر، رویدادهای بسیاری در حوزههای سیاسی، اجتماعی و ادبی به وقوع پیوست.
در پایان گفتنی است که ضمن احصای وجوه اشتراک این دو نشریة جریانساز، دو نکته را نباید از نظر دور داشت؛ نخست اینکه فعالیت نشریة آپولو در حدود دو دهه پیشتر از سخن در تهران آغاز شد و این نشریه پایگاه اصلی جریان رمانتیسم در جهان عرب به شمار میرفت؛ در حالی که رمانتیسم همزمان با انتشار این نشریه، یعنی در دو دهة نخست حکومت رضاخان از رهگذر زبانهای عربی و ترکی وارد ایران شده بود و تقریبا همزمان با انتشار دورههای نخست مجلة سخن این جریان فروکش کرده بود و جریانهای ادبی و فکری جدید غرب مانند رئالیسم، ناتورئالیسم، سوررئالیسم و سمبولیسم توسط نویسندگان صاحبنام آن به جامعة ادبی و دانشگاهی ما معرفی شد."