خلاصة:
طرح تاسیس مجتمعهای آموزشی روستایی، از تجربه تشکیل "مدارس خوشهای" در برخی کشورهای جهان، الگوبرداری شده است. اجرای طرح مذکور از سال تحصیلی 89-1388، در کشور آغاز شده است. پژوهش حاضر، برای ارزشیابی این طرح در سال تحصیلی 91-1390 انجام شد. اطلاعات مورد نیاز، با استفاده از ابزارهای مختلف (سه نوع فرم مصاحبه و پنج نوع پرسشنامه) جمعآوری گردید. 116 مدیر مدرسه، 246 معاون/ آموزگار، 1138 معلم، 1230 ولی دانشآموز و 1847 دانشآموز، به پرسشنامههای محققساخته پاسخ دادند. علاوه بر این، در استانهای منتخب با 40 نفر کارشناس آموزش و پرورش، 120 مدیر مجتمع و 90 نفر معلم عضو مجتمع مصاحبه شد. بر اساس یافتههای پژوهش، مولفههای مختلف طرح مجتمعهای آموزشی، ظاهرا مناسب است. ظرفیتهای طرح برای ارتقاء کیفیت آموزش و پرورش، انکارناپذیر است، ولی در مورد اجرای مناسب آن در شرایط کنونی، نگرانی وجود دارد. گرچه پاسخهای اکثر افراد گروههای مورد بررسی، به مواد پرسشنامهها، نگرش مثبت آنها را نشان میدهد، اما ظاهرا بخشی از این نگرش، به اثر "بیم ارزشیابی" و تمایل به بیان پاسخهای اجتماعپسندانه برمیگردد. در ضمن، این دیدگاه مثبت با ابهامهای فراوانی (اگر ابهامهای طرح، برطرف شود، اگر فرهنگسازی شود، اگر همه مجریان به اجرای طرح، متعهد باشند و غیره) همراه بوده و به انتزاع طرح تدوین شده از بستر و شرایط واقعی آن، مشروط شده است. بر اساس یافتههای پژوهش میتوان گفت که مسئولان آموزش و پرورش استان به اندازه کافی توجیه نشدهاند. به همین دلیل، گاهی در اذهان کارشناسان، تصورات متناقضی درباره طرح مورد بحث وجود دارد. یگانه ضمانت اجرایی طرح، دستور مقامات بالادست است و بیم میرود که با تغییر مسئولان ارشد وزارت آموزش و پرورش، اجرای طرح مجتمعهای آموزشی متوقف شود. ضعف تعهد و مقاومتهای برخی از مجریان طرح، به ویژه معاونان مدارس که احساس میکنند از مقام خود تنزل یافتهاند، میتواند به تنشهایی منجر شود و به عنوان عامل بازدارنده موفقیت طرح عمل کند. بنابراین، اتخاذ تدابیر مناسب برای ارتقاء انگیزش و تضمین تعهد مجریان طرح، ضرورت دارد. اهتمام مجریان طرح در همه سطوح وزارت آموزش و پرورش، میتواند طرح مجتمعهای آموزشی را با نظام آموزشی سازگار سازد و از وابسته بودن بقاء آن به شخص وزیر جلوگیری کند.
The purpose of this study was to evaluate the new plan of cluster schools in Iran. This plan is implemented in 8014 cluster schools in rural areas that include 72093 schools. To explore reactions and attitudes of stakeholders to cluster schools plan, 116 school managers, 246 assistants, 1138 teachers, 1230 parents, and 1847 students answered to questionnaires. Moreover, in selected provinces, 40 educational experts, 120 school managers and 90 teachers were interviewed. Data was analyzed by using statistics. The findings of present evaluation indicate that various components of the plan seem appropriate. Capacities of cluster schools for improving the quality of education are undeniable, but there are concerns about the appropriate implementation this plan under the present conditions. Although most group’s responses to questionnaires reflects their positive attitude, It should be noted that part of this attitude is probably due to "fear of evaluation" and the desire to give sociable responses. On the other hand, these positive views have been depended on abstraction of the plan from actual condition of implementation. Adopting appropriate strategies to ensure improving motivation and commitment of executors are essential at all levels of educational system and prevents depending survival plan on present minister. Implications of these results are discussed and suggestions are proposed to consider obstacles and restraining in implementation new program of cluster schools.
ملخص الجهاز:
1 Mei 2 Mazurski 3 Rees 4 Bray مدارس روستایی ، درونیسازی فرهنگ را در روستاها بر عهده دارد و در سال های اخیر، با تأسیس مجتمع های آموزشی و پرورشی روستایی، برای ارتقاء کیفیت تعلیم و تربیت در مناطق روستایی و عشایری اهتمام میورزد و فعالیت های مؤثری را نیز در این حوزه انجام داده است ، لیکن بحث دوری روستاها و جمعیت کم آن ها، توجه بیشتری را در راستای توسعه همگانی و رایگان آموزش میطلبد (طالب ، بخشیزاده ، ١٣٨٩).
وزارتخانه مذکور، اهداف اصلی از تأسیس مجتمع های آموزشی، پرورشی را توسعه عدالت آموزشی و پرورشی، به ویژه در مناطق روستایی و عشایری، کاهش نابرابری دست یابی به فرصت های آموزشی و پرورشی در میان دانش آموزان ، افزایش پوشش تحصیلی افراد لازم التعلیم ، استفاده بهینه از خدمات ، امکانات و تجهیزات موجود در واحدهای آموزشی، ارتقای فعالیت های حرفه ای معلمان ، بهبود نظارت و راهنمایی کارکنان واحدهای تحت پوشش و ارتقای کیفیت آموزش و پرورش دانش آموزان تحت پوشش تعیین کرده است .
"گروه های ذیربط "١ تحقق اهداف تعیین شده طرح (کاهش نابرابری دست یابی به فرصت های آموزشی، افزایش پوشش تحصیلی افراد لازم التعلیم ، بهبود نظارت و راهنمایی کارکنان واحدهای تحت پوشش ، ارتقاء کیفیت آموزش و پرورش دانش آموزان تحت پوشش و غیره ) را چطور ارزیابی می کنند؟ شیوه اجرای طرح ارزشیابی برای ارزشیابی طرح مورد بحث ، آگاهانه از تلفیق دیدگاه های متفاوت و ایده های اصلی در حوزه ارزشیابی آموزشی استفاده شد.