خلاصة:
یکی از موضوعات مهم تحقیقات ادبی بررسی عوامل ظهور و افول سبک هاست کـه معمــولا در فضــای رابطــه ای دوجانبــه میــان جامعــه و ادبیــات پدیــد مــی آینــد و از میان رفتنشان نیز حاصل دگرگونی همین فضاست . در شعر فارسی عصر صفوی ، با سبکی به نام «تزریق » مواجهیم که گرچه در عرصة ادبیات ، دوام چندانی نداشت ، اما به هر حال ، شاعران این سبک ، بخشی از تاریخ ادبیات ایران را بـه خـود اختصـاص داده اند. تزریق را می توان از جهت داشتن وجوه اشتراک فراوان ، همسـان بـا مکتـب ادبی غربی دادائیسم دانست . در این مقاله ، ضمن بررسی سبک تزریق به مثابـة سـبک ادبی و زمینه های پدیدآمدن آن ، همسانی هایش را با دادائیسم بررسی کرده ایم .
ملخص الجهاز:
او در جلد اول این کتاب به این نوع شعر بی معنی اشاره ای کوتاه دارد و به نقل از تربیت می نویسد: تزریق صنعتی است از صنایع بدیعی که ظاهرا اختراع تزریقی اردبیلی اسـت کـه در شـهر شماخی به شغل دلالی مشغول بوده است (جمالزاده ، ١٣٤٢: ٣٠).
ضمنا گویا همو شاهنامة فروسی را نیز جواب گفته است : بیش تر اوقات به گفتن اشعار مسلوب المعانی همت می گماشته و بـدین شـیوه تتبـع چنـد کتاب نموده ، در تتبع شاهنامه بدین نهج : تحمــل کــن وارده رادانــه کــن فراویـــزدروازه را شـــانه کـــن کــه نعــل ازتحمــل مربــاشــود بــه صــبرآســیا کهنــه حلــوا شــود (رازی : ٨٢- ٨٣) از دیگر قالب های تزریق می توان به غزل اشاره کرد: هـزار شـکرکـه پشـم وزغ فـراوان شـد غلـاف خایـة خرگـوش اختـه ارزان شـد شغال یورغه کـه پاتابـة ملـخ مـی بافــت پریــدازقفـس و بادگـیــر سـمنان شـد سحر چو بوی دهان مگس به فرش رسید به عین همت آصف صـفات دوران شــد (شفیعیون ، ١٣٨٩: ٢٧) دیدة آهـوشـودفـانوس شـمع انجمـن گررسدپروانه شوخی چشمش در ختن پــردة چشــم زلیخــاجامــة احــزان بــود گرنباشدپیر کنعـان دیـده در ره پیـرهن (قانع تتوی ، ١٩٥٧: ٣٩٩) ٢.
بیت ذیل نمونه ای از یک شعر تزریق است : کــه نعــل ازتحمــل مربــاشــود بــه صــبرآسیاســنگ حلــوا شــود (رازی : ٨٣) ب) دربارة تکیة اصلی آثار دادائیستی و نوع ترکیب اشیاء و کلمـات در ایـن مکتـب چنین گفته اند: اشارة این اصطلاح (دادا) به همه و هیچ بود.