خلاصة:
در این مقاله با بهرهگیری از نظریة شرقشناسی ادوارد سعید و غیریتسازی نظریة گفتمان، به رویارویی ادبای مسیحی عرب با فرهنگ اسلامی پرداخته و نشان داده شده است که نقش مسیحیان عرب در اسلامستیزی و گسترش نفوذ فرهنگی غرب به دنیای عرب بهخصوص مدیترانة عربی از جمله کشورهای مصر، سوریه و تونس قابل توجه و بسیار گسترده بوده است و بر غیریتسازی از فرهنگ اسلامی تأکید داشتهاند. مهمترین مصادیق برساختن هویت «غیر» از فرهنگ اصیل اسلامی عربی در استهزای فرهنگ و احکام اسلامی، قبحشکنی از معاصی و خطوط قرمز اسلام همچون روابط نامشروع و خودکشی و ترویج برخی آموزههای مسیحی مانند: اعتراف به گناه یا معرفی مسیحیت بهعنوان دین آرامش و مدارا، بیدین کردن خط و زبان عربی، بازنمایی اسلام بهمنزلة دینی عقبمانده و مترادف با جهل و بیسوادی، تاریخسازی و القای آغاز دوران رونق و ترقی با ورود فرهنگ غرب به جهان عرب و نیز تصویرسازی از غرب و مهاجمان متجاوز بهمثابه پیامآوران تمدن و پیشرفت، برخی از راهبردهای ادیبان مسیحی عرب در تاریخ معاصر در قالب داستانها و اشعار بهشمار میرود.
ملخص الجهاز:
"در این میان هرچند در تاریخ معاصر عرب کم نیستند ادبا و نویسندگان مسیحیمسلک که در رویارویی با فرهنگ غربی بر هویت عربی خود تأکید کرده و بهگونهای وانمود کردهاند که عرب مسیحی هستند و نه مسیحی عرب؛ اما حتی در میان این عده نیز به هر حال مسیحیت بعد اساسی هویت آنان بوده و بیتفاوتی و بیتوجهی آنان را نسبت به هجوم فرهنگ غرب به ارزشهای اسلامی که عنصر غالب در فرهنگ و ادب عربی میباشد، موجب شده است که حتی اگر فرض کنیم رویکرد آنها نسبت به فرهنگ اسلامی خصمانه و معارضانه نبوده است؛ باز در گسترش فرهنگ غربی و رویارویی با فرهنگ اسلامی مؤثر بودهاند.
اگرچه در ابتدا ناسیونالیسم عربی بهعنوان نیروی محرکة قوی در برابر ساخت قدرت عثمانی از سوی غرب تحریک شد و از این نظر مسیحیان عرب با جریان غالب همسو شدند؛ اما حتی پس از فروپاشی عثمانی نیز کوشش مسیحیان عرب در انتقال آسان فرهنگ غربی همراه با خدمات و خیانتهایی به همزبانان آنان شده است.
مهمترین مصادیق برساختن هویت «غیر» از فرهنگ اصیل اسلامی عربی در استهزای فرهنگ و احکام اسلامی، قبحشکنی از معاصی و خطوط قرمز اسلام همچون روابط نامشروع و خودکشی و ترویج برخی آموزههای مسیحی مانند اعتراف به گناه یا معرفی مسیحیت بهعنوان دین آرامش و مدارا، بیدین کردن خط و زبان عربی، بازنمایی اسلام بهمنزلة دینی عقبمانده و مترادف با جهل و بیسوادی، نیز تصویرسازی از غرب و مهاجمان متجاوز بهمثابه پیامآوران تمدن و پیشرفت، برخی از مصادیق و رویکردهای مسیحیان عرب در تاریخ معاصر در قالب داستانها و اشعار بهشمار میرود."