خلاصة:
عواملی چند در قرارداد بیمه موجب شده تا تامین منافع شرکت های بیمه گر که یکی از طرفین قرارداد هستند به آسانی امکان پذیر شود. ساختار پیچیده قرارداد بیمه ای ، الحاقی بودن و عدم اطلاعات کافی و مشکلات روان شناختی که بیمه گذاران با آن مواجه اند، از جمله این عوامل محسوب می شود. بنابراین استفاده از بعضی ابزارهای حقوقی به منظور اصلاح این ساختار ناعادلانه اجتناب ناپذیر است. حقوق قراردادهای بیمه با رویکرد حمایتی از مصرف کننده بیمه، مناسب ترین روش برای بازگرداندن تعادل به قرارداد بیمه است. شاید یکی از بهترین نمونه ها «اصول حقوق قراردادهای بیمه اروپا» باشد که برای کشورها قابل اقتباس بوده و طیف وسیعی از تعهدات پیش قراردادی و روابط قراردادی طرفین را پوشش می دهد. استفاده از این اصول در حقوق قراردادهای بیمه در ایران می تواند تضمین کننده منافع چشمگیری برای تامین عدالت معاوضی در این قراردادها باشد. در این مقاله اصلی ترین عوامل تاثیرگذار بر خروج قرارداد بیمه از حالت تعادل قراردادی مورد بررسی قرار گرفته و مهم ترین اصول حاکم بر شیوه برقراری توازن و عدالت در آن تشریح شده است.
Several factors in insurance contracts have led to a situation in which the interests of the insurance companies، as a party of the contract، are provided easily. Among these factors are the complex structure of insurance contract، its adhesive nature، and lack of adequate information and psychological problems in the insured. So using some legal strategies for correcting the unjust structure is inevitable. The law of insurance contracts، with an approach to protection of insurance consumers، is the most proper solution for restoring balance to insurance contracts. «The Principles of European Insurance Contract Law» may be one of the best examples، which could be adopted by other countries and covers a wide range of pre-contractual and contractual obligations of the parties. Using these principles in Iranian law of insurance contracts could guarantee numerous benefits for implementing commutative justice in insurance contracts. The article examines the most basic factors affecting contractual imbalance of insurance contracts and explains the principles of how to create balance and justice in these contracts.
ملخص الجهاز:
حمایت از مصرف کننده در قراردادهای بیمه براساس عدالت معاوضی محمود باقری ،٭مرجان فاضلی ٭٭ تاریخ دریافت ٩١/١١/٢٤ تاریخ پذیرش ٩٢/٢/٣ عواملی چند در قرارداد بیمه موجب شده تا تأمین منافع شـرکت هـای بیمـه گـر کـه یکـی از طـرفین قـرارداد هستند به آسانی امکان پذیر شود.
پس در شرایطی که آزادی اراده در بیمه وجود ندارد چگونه مـی تـوان بـر حاکمیـت اراده بـرای تضمین عدالت قراردادی تکیه کرد؟ بررسی تحولات تاریخی نشان می دهد درهردوره ای که نظام مبتنی بـر بـازار برتـری داشـته از توجه به عدالت معاوضی وراهکارهای تضمین تحقق آن درقراردادهاکاسـته وهـر زمـان کـه مفاهیمی چون دولت رفاه مطرح شده ، حمایت ازطـرف ضـعیف تـر ومصـرف کننـده درروابـط قـراردادی درقالـب قواعـد امـری افـزایش یافتـه اسـت (٧١٣ :٢٠٠٤ ,).
برای مثال شروط قراردادی مندرج در فرم بیمه نامه ، با این فرض که شرکت بیمه مایل باشـد قبل از خرید آن را در اختیـار متقاضـی بیمـه بگـذارد، امـا فهـم ایـن شـروط در عمـل بـرای بیمه گذار بسیار پرهزینه و زمـان بـر اسـت .
علوم شناختی و رفتاری این پرسـش را در ارتباط با حقوق قراردادهـا مطـرح کـرده کـه آیـا طـرفین مـی تواننـد در مـورد بعضـی قراردادها توافق داشته باشند؟ در هنگام انعقاد قرارداد بیمه گذار بیشتر نگران قیمت (حـق بیمـه ) و میزان پوشش بیمه ای است تا شروط قراردادی .
انتقاد مطرح شده توسـط بعضـی از صاحب نظران این است که اصول حقوق قراردادهای بیمـه اروپـا درزمینـه حمایـت از منـافع مصرف کنندگان ،بسیارافراطی عمل کرده و تعادل قرارداد بیمه را برهم زده اسـت .
(
, 
, 
)
