خلاصة:
ارزشهای خانوادگی اثری فراوان بر حاکمیت دارد و سبب گسترش ارزشها در جامعه میشود. متأسفانه در جوامع امروزی اینگونه ارزشها کماهمیت شدهاند و بهطور جدی تهدید میشوند. با بررسی منابع اسلامی به این نکته دست مییابیم که اسلام از روشهای گوناگونی برای تثبیت و تقویت ارزشهای خانوادگی بهره برده است. در نوشتار حاضر، شش روش تربیتی مهم را بهمنظور تحقق ارزشهای خانوادگی بررسی میکنیم. این روشها عبارتاند از: اعطای بینش، تحمیل به نفس، الگویی، دعا، تمثیل و موعظه که محور مباحث این مقاله را در جهت تحقق ارزشهای خانوادگی از دیدگاه اسلام تشکیل میدهد.
ملخص الجهاز:
در منابع اسلامی تلاش شده است آگاهیهای عمیق و گستردهای در خصوص ارزشهای خانوادگی و نحوة تحقق آنها ارائه شود؛ بدینترتیب، زمینه برای تحکیم اینگونه ارزشها در خانواده فراهم میگردد.
از این روش برای تحقق ارزشها در خانواده بهره بردهاند؛ ازجمله آنکه منابع دینی بر رفتار و گفتار کریمانه با والدین، حتی در صورت بدرفتاری آنان، تأکید کردهاند: و پروردگارت فرمان داد جز او را نپرستید، و به پدر و مادر نیکی کنید، هرگاه یکی از آن دو، یا هر دوی آنها، نزد تو به سن پیری رسند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار، و بر آنها فریاد مزن، و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو» (اسراء: 23).
در خلال زندگی مشترک نیز روش تحمیل به نفس کاربردهای فراوانی دارد و در منابع اسلامی به آن توجه شده است؛ برای نمونه، به مردان توصیه شده است که در غذا خوردن و نوع آن، اشتها و رغبت خویش را در نظر نگیرند و رغبت خانواده را مد نظر قرار دهند.
نخست به روش اعطای بینش» اشاره شد که براساس آن در منابع اسلامی تلاش شده است آگاهیهای عمیق و گستردهای در خصوص ارزشهای خانوادگی و نحوة تحقق آنها ارائه شود و با این شیوه زمینه برای تقویت اینگونه ارزشها در خانواده فراهم گردد.
سرانجام موعظه»، یعنی آنچه انسان با آن پند و عبرت و اندرز گیرد و از معصیت و گناه روی گرداند و به دنیا دلگرمی پیدا نکند، در تربیت خانوادگی کانون استفاده منابع اسلامی قرار گرفته و بیان شده است که همسران، والدین و فرزندان میتوانند با بهرهگیری از این روش، زمینة تحقق ارزش را در خانواده فراهم سازند.